IWÿò@û RûZòe iû[ðK ùi^û_Zò : aýûiKaò `Kúe ùcûj^

 IWÿò@û RûZòe iû[ðK ùi^û_Zò : aýûiKaò `Kúe ùcûj^

ùKak IWÿò@û iûjòZý ùlZâùe ^êùjñ, IWÿògûe iûcûRòK AZòjûiùe c¤ `Kúe ùcûj^ RùY akò I HZòjûiòK PeòZâ ùjûA ejò~ûAQ«òö RùY iê\l ùi^û_Zò ù~_eò ^òRe C_iÚòZ aê¡ò, iûji, gqò \ßûeû ~ê¡ùlZâùe aòRd ùKZ^ CWÿûA[ûG VòK ùijò_eò aýûiKaò `Kúe ùcûj^ ùi^û_Zò KVò^ iõMâûc Keò @ûc cûZébûhûKê aòRd cêKêU _ò§ûA[òùfö _âLýûZ J_^ýûiòK, IWÿò@û K[û iûjòZýe R^K Z[û bûhû @ûù¦ûk^e RûMâZ _âjeú `Kúe ùcûj^u @ûaòbðûa IWÿò@û iûjòZý AZòjûiùe GK ùMøeacd @¤ûdö C}k ùMøea c]êiì\^u bkò `Kúe ùcûj^ c¤ Pûjó[òùf IWÿògûKê GKZâ KeòaûKêö IWÿò@û bûhûKê _â[c Keò aýû_K iûjòZòýK Êeì_ _â\û^ Keòaûùe `Kúe ùcûj^u KéZòZß Ê‰ðûleùe fò_òa¡ö ùi GKû]ûeùe RùY J_^ýûiòK, Kaò, MûÌòK, _âûa§òK, @^êaû\K, @ûZà Rúa^úKûe, gògê iûjòZòýK Gaõ _eòùghùe ùi RùY \ìe\âÁû iµ^Ü icûR iùPZKö RûZò_âûY ù~ûMR^àû `Kúe ùcûj^ IWÿò@û RûZòe \êŸðò^ùe cûMð\gð^ ù\A _ûeò[òùfö aýûiKaò `Kúe ùcûj^u @ûaòbðûa ùijò icdùe ùjûA[òfû, ù~ùa @ZúZùe C}k R^^ú ^òRe @ÉòZß jeûA aòù\gú AõùeR gûiK cû^u \ßûeû ùjûA[òùf LŠaòLŠòZö icMâ C}ke Pec \êŸòð^ icdùe 1843 ciòjû Rû^ê@ûeú cûi 13 ZûeòL _aòZâ cKe iõKâû«ò \ò^ aûùfgße iÚòZ cfäòKûg_êe Vûùe R^àMâjY Keò ùKak aûùfgße cûUòKê ^êjñ aeõ icMâ C}k R^^úKê ]^ý Keò[òùfö icMâ IWÿògû `Kúe ùcûj^u R^àRd«úKê 14 Rû^ê@ûeúùe _ûk^ Keò @ûiê[òùf c¤ iõKâû«ò _êeêhu R^à ahð cKe iõKâû«ò 13 ZûeòLùe _Wÿò[òaûeê Zûue _âKéZ R^à ZûeòL 13 Rû^ê@ûeú 1843ö aûfý aâRùcûj^eê IWÿò@ûu iê\l ùi^û_Zò `Kúe ùcûj^ ùjaû _~ðý« Zûue ~ûZâû [òfû ùag iõNhðcdö ùg÷gaeê _òZûcûZûuê jeûA[òaû aâRùcûj^ ùeûM I \ûeò\âý ij fXò fXò aòùgh gòlûfûb Keò_ûeò ^[òùf iê¡û _eaZðú icdùe aûeaûUú Äêfùe gòlKZû Keòaû ij aûùfgße còg^ Äêfe _â]û^ gòlK _\aú @kuéZ Keò[òùfö 1868 ciòjûùe `Kúe ùcûj^ aûùfgßeùe GK ù_âi _âZòÂû Keòaû ij Keò[òùf IWÿò@û bûhû @ûù¦ûk^ E_ú ~ê¡e @dcûe¸ö Gjò ù_âie _âZòÂû ùjaû _ùe ajê _ûVý_êÉK _âKûg Keòaû ij IWÿò@û bûhûKê icé¡ Keò[òùfö ùMøeúgue eûdu C}k \ú_òKû i´û\_Zâ bkò Zûueò iµû\^ûùe aûùfgßeeê _âKûgòK ùjA[òfû ù\÷^òK IWÿò@û i´û\_Zâ i´û\ aûjòKûö D^aòõg gZû±úe c¤ bûMùe ùiùZùaùk IWÿò@û bûhû _âZò aògûk iõKU iéÁò ùjfû, ù~Cñ icdùe cêÁòùcd awúd eûRKcðPûeú IWÿògûeê IWÿò@û bûhû aòùfû_ NUûA awkû bûhûe _âPk^ _ûAñ @_ùPÁû Keò[òùfö 1866 ^@u \êbòðle iêù~ûMùe awúd cûù^ AõùeRu KPòeò \Lf Keò Zêe« awkû bûhû _âPk^ Keòaû ^òcù« ieKûeú ^òùŸðg^ûcû Rûeò Keòù\ùfö awûkú cûù^ IWÿò@û Gaõ IWÿò@û bûhûbûhúu _âZò ù~bkò Zêz Zûzfý Kùf Zûjû `Kúe ùcûj^uê Lêa @ûNûZ ù\fûö ùi iaêùaùk Pò«û Kùf, Kò_eò IWÿò@û bûhûe @ÉòZß I MêeêZß elû KeòaûKê ùjaö IWÿò@û Gaõ IWÿò@û bûhû i_lùe fXòaû ^òcù« a¡ _eòKe ùjûA CVò[aû `Kúe ùcûj^ aûùfgße ijee MkòK¦ò Vûeê @ûe¸ Keò R^ ic[ð^ ^òcù« NeKê Ne aêkò \ÉLZ iõMâj Kùfö \éXc^û `Kúeùcûj^ @ûù\ø aòaâZ ^ ùjûA awúd cû^uê cù^ _ùKA ù\aûKê Pûjóùf ù~ awbûhû _ûAñ aýûKeY _êÉK _âùaû] P¦âòKû I awbûhû AZòjûi _êÉK eûRûakú ùfLò[òaû awkû bûhûe R^K _ŠòZ céZêý¬d aò\ýûkuûe Gaõ aògòÁ ùa÷¾a i^Ú gâúùP÷Z^ý cìkZü RùY IWÿò@û ö CcûPeY jûf\ûe, eûùR¦âfûf còZâ, Kâû«òP¦â b…ûPû~ðýu _eò awúd lcZûgûkú ù~ùa IWÿò@û bûhûe aòùfû_ _ûAñ ù~ûe\ûe _âdûi @ûe¸ Kùf ùijò icdùe ùiøbûMýKê `Kúeùcûj^u iû[ò bûaùe aûùfgßeKê a\kò ùjûA @ûiòùf KùfKÖe R^ aúciö ajêbûhûaò\ R^ aúci ^òR fòLòZ _êÉKùe eûùR¦â fûf còZâ I Kâû«òP¦â b…ûPû~ðýu cZKê LŠ^ Kùfö Kâû«òP¦â b…ûPû~ðýu fòLòZ CWÿò@û ÊZª bûhû ^d _êÉKKê c¤ KùVûe icûùfûP^û Keò[òùfö ieKûeú ^òùŸðg^ûcû _âZýûjûe Z[û IWÿò@û bûhûe _ê^_âðPk^ _ûAñ _âZòKûe ^òcù« R^ aúciuê `Kúe ùcûj^ ù_âeY Keò[òaû iõMéjúZ \ÉLZ \eLûÉ jó IWÿò@û bûhûe iêelû \òMùe ùag MêeêZß aj^ Kfûö R^ aúci ^òR cZûcZùe ùfLòùf Zûu MùahYûeê ùi RûYòQ«ò IWÿò@û GK ùgâ @û~ðýbûhûö G bûhûKê Cù_lû Keû~ûA _ûeòa ^ûjóö R^ aúciu _Zâ _ûA ZZKûkú^ IWÿògûe Kcòg^e Uò ùeùb^èû ^òùR \éX ic[ð^ RYûA AõùeR ieKûeu _ìað ^òùŸðg^ûcûKê LûeR KeûAù\ùfö awúd @]òKûeú cû^u icÉ PKâû«Kê _Š Keòù\ùf GKûKú ùi^û_Zò `Kúe ùcûj^ö @agý G[ò_ûAñ awúd aê¡òRúaúMY `Kúe ùcûj^uê eòwfòWÿe bûaùe iù´û]^ Kùfö G[ò_âZò K‰ð_ûZ ^Keò ^òea ^ejò ùi IWÿò@û aýûKeY, _ûVý_êÉK, MÌ, cjû_êeêhu Rúa^ú eP^û Keò iaê Éee @bûa _ìeY Kùfö G_eòKò aûùfgßeùe ^òR _âùPÁûùe `Kúe ùcûj^ GK Qû_ûLû^û aiûA _êÉK Qû_ò IWÿò@û aò\ýû[ðú I gòlK cû^ue beiûe ùK¦âaò¦ê ùjûAMùfö ùKøYiò _âKûe _âZòa§K Zûuê KZðaý _[eê jUûA _ûeò ^[òfûö IWÿò@û bûhûe R^iû]ûeYùe _âiûe NUòùf ùKak aò\ýûkd cû¤cùe aòùgh C_Kûe còkòa ^ûjó ùaûfò `Kúe ùcûj^u ]ûeYû ùjfûö Zûueò C\ýcùe ùKùZK C›ûjú aýqòu ijù~ûM còkòaûeê C}k bûhû aò]dò^ú icûR _âZòÂû Keò[òùfö 1868 ciòjûùe ajê gâc I @[ð aýd Keò C}k _âò^Uòõ Kµû^ú I _ò.Gcþ. ùi^û_Zò GŠþ Kµû^ú _âZòÂû Keò[òùfö i´û\ aûjòKû bkò ùaû] \ûdò^ú _ZâòKû c¤ Zûueò iµû\^ûùe _âKûgòZ ùjC[òfûö ^òR Rúa^e ùgh 21 ahð c¤ùe 4 LŠ C_^ýûi I 20Uò MÌ eP^û Keò[òaû `Kúe ùcûj^u iûjòZý iµKðùe @ûùfûP^û Kfû ùaùk @ûc i¹êLùe Zûu iûjòZýùe @«^òðjòZ icûR iõÄûe PòZâUò aòùgh bûaùe C\bûiòZ jêGö eûRû eûcùcûj^ eûdu bkò _âZýl iõÄûe ùlZâKê IjäûA ^[òùf iZ Kò«ê iûeÊûZ aûYú cû¤cùe ùi ^òRe iõÄûeaû\ú \éÁòùKûYKê R^icûR i¹êLùe C_iÚû_^ Keò[ùf KêiõÄûe, @§aògßûi aòùeû]ùeö GK _ùeûl iõMâûcúe bìcòKû ù^A ùfL^ú Pûk^û Keò[ùf `Kúe ùcûj^, Zûue \éÁòùKûY [òfû C\ûe I iõÄûecêLúö IWÿògûe iûcûRòK eûRù^÷ZòK iûõÄéZòK I iùaðû_eò iciûcdòK icûR Rúa^e ajê aûÉa PòZâ ijòZ icûR iõÄûe, ^ûeú gòlû I ^ûeú Êû]ú^Zû _ûAñ @ûjßû^, ^ògû aòùeû]ùe @ûù¦ûk^, _û½ûZý gòlûe _âbûa iµKðùe \úNð \êAgZ ahðe IWÿògûe iûcûRòK Rúa^e Pk« AZòjûi jó `Kúe ùcûj^ue K[û iûjòZýö \úNð @Áû\g gZû±úe \ßòZúd \gK Vûeê aòõg gZû±úe \ßòZúd \gK _~ðý« IWÿògûe R^Rúa^e ajêk AZòjûi jó Zûu iûjòZýö gòlKZûeê _âgûiK, _âgûiK Rúa^e ajê NUYû @bòmZû aòRWÿòZ AZòjûi I icûR Rúa^e @^êbìZòeê jó iéÁò Zûue @ûZàRúa^ú AZòjûiö C}k ieÊZúu Gjò ae_êZâ cKe iõKâû«ò \ò^ ]eûaZeY Keò[òùf Gaõ G \ê^ò@ûeê aò\ûd ù^A[òùf _aòZâ eR iõKâû«ò \ò^, ùZYê ùi _eòPòZ iõKâû«ò _êeêh ^ûcùeö ùi^û_Zò `Kúe ùcûj^ [òùf \e_ûVê@û, Zûu _Qùe fûMò ^[òfû ùKøYiò aògßaò\ýûkde _â\Z C_û]òö Kò«ê `Kúe ùcûj^u ^ûcùe ^ûcòZ ùjûAQò Zûueò R^àbìcòùe [òaû GKcûZâ aògßaò\ýûkdö Zûueò iûjòZý C_ùe MùahYû Keò QûZâcûù^ _ò.GP.Wÿò WÿòMâú jûif KeêQ«òö ùi aògßKaò ^êj«ò iZ, Kò«ê iZýe Kaò aýûiKaòö IWÿò@û ùfûùK ^òRÊ iõÄéZò, _eµeû ibýZûKê RûY«ê ùi[ò_ûAñ `Kúe ùcûj^ eûcûdY, cjûbûeZ, bMa\ MúZû, jeòaõg C_^òh\, ùcN\ìZ AZýû\òKê IWÿò@ûùe @^êaû\ Keòaû ij RùY i`k @^êaû\Ke iÚû^ ù^A _ûeòQ«òö G[ò ij ^òR eP^û cû¤cùe icûRùe iõÄûe @ûYòaû ^òcù« _âdûi KeòQ«òö Gjû ^òüiù¦jùe Kêjû~ûA_ûùe ù~ ~\ò `Kúe ùcûj^u eP^û MêWÿòK AõeûRú Kò´û jò¦ú bûhûùe ùjûA[û«û ùZùa ùi ùc÷[òkú geY Mê¯u Vûeê @]òK CyùKûUòe Kaò bûaùe cû^ýZû _ûA[ûù«ö Kfc Pûk^û Keê[òaû aýqòZß jó iaêVûeê ùgâ ù^ZéZß ù^A _ûe«ò GK[û `Kúe ùcûj^ IWÿò@û RûZòe ù^ZéZß ù^A _âcûY Keò~ûAQ«òö IWÿò@û bûhû I iûjòZýKê ^aR^à ù\A[òaû @ce aò§ûYú `Kúe ùcûj^ ùjCQ«ò aûÉaùe ~[û[ðùe IWÿò@û RûZòe iû[ðK ùi^û_Zòö