@ûRò cù^ _Wÿ«ò aûRù_dú

@ûRò cù^ _Wÿ«ò aûRù_dú ajê PyðòZ @ù~û¤û Rcò aòaû\ cûcfûùe _ì‰ðùz\ _WòQòö Gjû \ßûeû Gjò cûcfûKê ù^A ù~Cñ icd, gqòe \êeê_ù~ûM ùjC[ôfû Zûjû a¦ ùjûA~òaö ~\òI Gjò RcòKê ù^A aòaû\ 500ahð ùjfû Pûfò[ôfû Kò«ê @ûA^MZ cûcfû 1985eê Gaõ Gùa ù~Cñ cûcfûùe eûd _âKûg _ûAQò Zûjû 1950eê Pûfò[ôfûö Gjò cûcfûùe iê_âòcùKûUðu eûd Kûjûe @ûiÚû Kò´û aògßûiKê @û]ûe Keò @ûiò^ûjòñ aeõ bûeZúd _âZÜZZß aòbûMe ùVûi _âcûY @û]ûeùe @ûiòQòö 1980 I 1990 \gKùe eûc c¦òe _ûAñ @ûe¸ ùjûA[ôaû @ûù¦ûk^ùe fûfKé¾ @ûWbûYúu bìcòKûKê ù^A @ù^K Pyðû jêGö Kò«ê ÊMðZ @Uk aòjûeú aûRù_dúu bìcòKûKê ù^A @ù^K icûùfûP^û Ke«òö Zûuê RùY C\ûeaû\ú ù^Zûbûùa _eòMYòZ Keû~ûGö eûc c¦òe @ûù¦ûk^Kê ùi ùiùZ MêeêZß ù\C^[ôaû ùLû\ aòùR_òe KòQò KùVûe_^Úú ù^Zû @bòù~ûM Ke«òö Lûi Gjò KûeYeê aòùR_òùe Pec_^Úú I ^ec_^Úúu c¤ùe GK `ûU iéÁò ùjûA[ôfûö Kò«ê @ûRò Gjò cûcfûùe ùKûUð Zûu eûd ù\aûùaùk GGi@ûAe eòù_ûUðKê GKcûZâ _âcûY I @û]ûe bûùa MâjY Keòaû CùfäL KeòQ«òö Gjû KòQò Kc K[û ^êùjñö Gjû ùKak \ìe\gðú aûRù_dúu ù~ûMê i¸a ùjûAQòö 1999eê 2004 _~ðý« @Uk aòjûeú aûRù_dú _â]û^cªú ùjûA[ôùfö ùi bfbûùa RûYò[ôùf ù~, Gjò RUòk cûcfûùe jò¦ê_lu ^òKUùe ùVûi _âcûY ^ûjóö RcòRcû cûfòKû^û ÊZß LRYû, _ûCZò, LZò@û^ iaê cêifòc _l ^òKUùe ejòQòö jò¦êcûù^ ùKak @ûiÚû I aògßûiKê ù^A fùXA KeêQ«òö Gjò cûcfû 1528eê RUòk eì_ ]eò[ôfûö icùÉ RûY«ò ù~, ùKCñ _eòiÚòZòùe ùKCñ CùŸgýùe Gjò aòaû\úd Xû*û ^òcðûY ùjûA[ôfûö aûaeu iêùa\ûe còe aûKú Zeaeò@û bûùa GK jò¦ê c¦òeKê bûwò Zûjû C_ùe Gjò ^òaêR i\ég M´êR ^òcðûY Keò[ôùfö _âùZýK ciRò\ùe GK cò^ûe [ûG, Kò«ê G[ôùe cò^ûe ^[ôfûö ZûjûQWû _âùZýK ciRò\ùe jûZ I cêjñ ù]ûAaû _ûAñ IßRê [ûGö Kò«ê Gbkò Rkûgd aû _ûYò aýaiÚû GVûùe ^[ôfûö aûae Gaõ còe aûKúu aýqòMZ iμKð _ûAñ Zeaeò@û bûùa ^òcðòZ Gjò Xû*û ^òùR iZýZû aLûYê[ôfûö GjûKê ^òcðûY Keòaû _ûAñ còe aûKú GùZ aýMâZû _âKûg Keò[ôùf ù~, c¦òeKê bûwòaû icdùe ùi[ôeê aûjûeò[ôaû aW aW L´MêWòKê Gjò Xû*û ^òcðûYùe aýajûe Keòù\ùfö ZûjûQWû c¦òeKê bûwò ZûKê _ìeû i`û Keò Gjò Xû*û ^òcðûY Keòaû _ûAñ Zûu ^òKUùe ù]÷~ðý ^[ôfûö ùZYê c¦òeKê ~ûAZûA bûùa bûwò ZûKê ù_ûZò Zûjûeò C_ùe Gjò M´êR ^òcðûY Keòù\ùfö GjûKê 1885 _~ðý« ùKjò MêeêZß ù\C^[ôùfö Gjû GK _eòZýq iÚû^ bûùa _eòMYòZ ùjC[ôfûö Kò«ê iZýZû iaêùaùk gîZò Reò@ûùe a*ò ejò[ûG, Zûjûjó ùjfû ö Kò«ê iZýZû ùLûRòaû _ûAñ Kûjû ^òKUùe @Kf RêUê ^[ôfûö \ìe\gðú aûRù_dú _â]û^cªú [ôaû icdùe Gjòð aòaû\úd Xû*û Zùk K’Y @Qò Zûjû ùLûkò eòù_ûUð ù\aû _ûAñ bûeZúd _âZÜZZß K©éð_luê ^òùŸðg ù\ùf ö @ûjäûaû\ jûAùKûUðu fùlÜø ùa* c¤ GGi@ûAuê Zò^òcûi c¤ùe eòù_ûUð ù\aû _ûAñ ^òùŸðg ù\aûeê GGi@ûA @ûe¸ Keò[ôfû L^^ Kû~ðýö 22 cAeê 6Rê^ 2003 c¤ùe ù~Cñ L^^ ùjûA[ôfû Zûjûe @«eúY eòù_ûUð 11 Rê^ 2003ùe ùKûUðùe \ûLf ùjûA[ôfûö 574 _éÂû aògòÁ Gjò eòù_ûUðùe \gðû~ûA[ôfû ù~, ù~Cñ iÚû^ùe aòaû\úd Xû*û ^òcðòZ ùjûAQò Zûjû Zùk GK c¦òe [ôfûö Kò«ê ^òŸòðÁ bûùa Gjò c¦òe GK jò¦ê c¦òe ùaûfò GGi@ûA \gðûA^[ôfûö Gjò bMÜ Éê_ Zkê 1.64 còUe CyZû aògòÁ cêMê^ò _[ee aW aW L´ aûjûeò[ôfûö ù~Cñ[ôùe ù\a^ûMeú bûhûùe @ù^K ^úZòK[û ùfLû~ûA[ôfûö aò¾ê, MeêW,flàú,ieÊZú, gòa _âbéZòu cì©òð ùLû\òZ ùjûA[ôfûö G[ôeê _âcûYòZ ùjûA[ôfû ù~, Gjò c¦òe ùKøYiò @ûeaúd iõÄéZò ij iμKð eùL^ûjóö ^éZý Keê[ôaû cdêe Gaõ flàúu PòjÜ Êeê_ _âÇêUòZ _\àe _[e cì©ðò còkò[ôfûö Giaê aòaû\úd Xû*û Zùk [ôaû aògûk Xû*û GK jò¦ê c¦òe ùaûfò RYûAù\C[ôfûö ùZùa ù~Cñ K[òZ jò¦êc¦òeKê bûwò ZûKê ù_ûZò ù\A[ôùf còe aûKú ùi[ôeê _âûd 85Uò ɸ aûjûeò[ôfûö ùi[ôc¤eê KòQò ɸ còe aûKúu \ßûeû ^òcðòZ aòaû\úd Xû*ûùe aýajéZ ùjûA[ôfûö @agòÁ 30eê @]ôK ɸ cûUòZkê aûjûeò[ôfûö ù~CñMêWòK icû«eûk bûùa ^òŸòðÁ \ìeZûe aýa]û^ùe C©eeê \lòY \òMKê f´ò[ôaû ]ûWòùe f´ bûùa QòWûùjûA[ôaö Gjò aògûkKûd c¦òee PUûY c¤ GGi@ûA \ßûeû L^^ ùjûA[ôfûö GVûeê GK _[ee ~m KêŠ còkò[ôfûö Gjû @«Zü @ùXAjRûe ahð _ìeêYû KûeêKû~ðý ùaûfò GGi@ûA Gjûe _eúlûcìkK eòù_ûUðùe \gðûA[ôfûö Mê¯ Gaõ KêgûY iûcâûRý icdùe GMêWòK ^òcðòZ ùjûA[ôaû Kêjû~ûGö Kò«ê GGi@ûAe @^ê¤û^eê Gjò aògûkKûd c¦òee ù~Cñ Kû^ÚMêWòK aûjûeò[ôfû Zûjû \ßû\g gZû±úùe MWIßûf icde ^òcðòZ ùaûfò Kêjû~ûGö GGi@ûA Gjò L^^ Kû~ðýùe 131RY gâcòKuê ^òùdûRòZ Keò[ôfûö ùicû^u c¤eê 52RY cêifòc [ôùfö GGi@ûAe RùY cêifòc @]ôKûeú ùKùK cj¹\u ù^ZéZßùe Gjò L^^ Kû~ðý @ûe¸ ùjûA[ôfûö GGi@ûA Gjò iõKâû«ùe @ûjäûaû\ jûAùKûUðùe Zòù^ûUò eòù_ûUð \ûLf Keò[ôfûö G[ôùe ùKøYiò Vûùe CùfäL ^[ôfû ù~, ùijò aògûkKûd Xû*ûùe ùKùa aò ùKjò aiaûi Keê[ôfûö ùZùa GK MbðMéj i\ég KμûCŠ c¤ùe jò¦ê ù\aûù\aúu _âZòcì©òð aûjûeòaû _âcûY Keò[ôfû ù~, Gjû ùKøYiò jò¦ê c¦òee bMÜûaùghö GGi@ûA Gjûe eòù_ûUðùe ÆÁ bûùa \gðûA[ôfû ù~, Cq Xû*ûe KòQò Kú©ðúeûRò LâúÁ_ìað 1jRûe ahð Zke Gaõ @ûC KòQò LâúÁ_ìað 300ahð Zkeö GVûeê còkò[ôaû KòQò cì©ðò Gaõ ùUeûùKûUû Kû~ðý, j^êcû^ cìþ©ðò LâúÁ_ìað 200ahð Zke ùaûfò GGi@ûA \gðûA[ôfûö ùijò_eò ù\aûù\aúcûù^ _eò]û^ Keò[ôaû aòbò^Ü @kuûe LâúÁû± 100eê 300 c¤ùe KêgûY cû^u icdùe ^òcðòZ ùaûfò GGi@ûA \gðûA[ôfûö gâú P¦â(Mê¯ aõge)eûRûu icdùe _âPkòZ aòbò^Ü ]ûZa cê\âû Gaõ Mê¯ aõg icdùe _âPkòZ aòbò^Ü iùuZ , Rk_ûZâ, ùMûfûKûe @ûKéZòe cûUò_ûZâ c¤ còkò[ôfûö iaêVûeê aW K[û ùjCQò Gjò aògûkKûd c¦òee C©e Gaõ _ìað bûMe C_e_ûgßð GKû\geê \ßû\g gZû±ú c¤ùe ^òcðòZ ùjûA[ôfûö Gjûe aW aW cêMê^ò _[eùe ^òcðòZ L´MêWòK c¤ Gjò icde ùaûfò GGi@ûA Gjûe eòù_ûUðùe CùfæL Keò[ôfûö ùcûUûùcûUò KjòaûKê Mùf GGi@ûA ÆÁ bûùa \gðûAù\A[ôfû ù~, LâúÁ_ìað GKjRûe ahðeê LâúÁû± \ßû\g gZû±ú _~ðý« Gjò c¦òeùe aòbò^Ü icde KûeêKû~ðý , _[eùe ùLû\òZ Kú©ðòeûRò aýajéZ ùjûA[ôfûö @[ðûZ Gjò c¦òeKê ^òdcòZ bûùa elYûùalY Keû~ûA AÁù\aZûu _ìRûyð^û _ûAñ aýajûe Keû~ûC[ôfûö @ùgûKu icdùe ùjC Mê¯ , KêgûYu icdùe ùjC Gjò c¦òeKê icùÉ MêeêZß ù\A@ûiò[ôùf ùZYê G[ôùe aòbò^Ü icde KûeêKû~ðý, _âÉe AZýû\ò aýajéZ ùjûA[ôfûö Gjò aògûkKûd c¦òe i\ég Xû*ûKê _âûd 30`êU Cye cûUòù_ûZò còe aûKú Zeaeò@û bûùa Cq aòaû\úd Xû*û ^òcðûY Keò[ôùfö GGi@ûA L^^ icdùe 1.10 còUe MêY^ 0.56 còUe aògòÁ aò¾ê jeò gòkûfò_ò _ûA[ôùf ~ûjû 1140 LâúÁû±e ùaûfò RYû_Wò[ôfûö G[ôùe _êeêùhû©c eûc iéÁò I _ûk^K©ðû ù\aû\òù\a aò¾êu cû^a @aZûe ùaûfò \gðû~ûA[ôfûö Êdõ aò¾ê cû^a @aZûeùe aûkò I eûaYKê cûeò[ôaûe Gjò gòkûfò_òùe CùfäL ejò[ôfûö GKû\g Gaõ \ßû\g gZû±úùe _âPkòZ ^ûMeú fò_òùe GMêWòK ùfLû~ûA[ôfûö _âù`ie @Rd còZâ gûÈú GGi@ûAe Gjò gòkûfò_òKê ^òùR @^ê¤û^ Keò eòù_ûUð ù\A[ôùfö GGi@ûA \ßûeû ù~Cñ ɸMêWòK aûjûeò[ôfû ùiMêWòK c¤eê 30Uò ɸ @lZ @aiÚûùe PUûYùe QòWûùjûA[ôaû @aiÚûùe còkò[ôfûö ùZùa còe aûKúu \ßûeû ^òcðòZ aòaû\úd Xû*ûùe Cq c¦òee 14Uò ɸKê aýajûe Keû~ûA[ôaû GGi@ûA Gjûe eòù_ûUðùe CùfäL Keò[ôfûö ùKak ùiZòKò ^êùjñ , Gjò aòaû\úd Xû*û aûae I còe aûKúu icd _ùe @ù^K \ò^ _~ðý« _eòZýq @aiÚûùe ejò[ôfû ö ùZùa GVûeê @^Zò \ìeùe `Rf @aûi Ie` cìhû @ûiòLû^ ^ûcK RùY cêifòc i^Úu Kae iÚû^ùe c¤ Cq c¦òee \êAUò ɸKê IfUû eLò GK Kae iÚû^ ^òcðûY Keû~ûA[ôfûö Gjò i^Ú ùjCQ«ò ùijò aýqò ù~ Kò còe aûKúuê R^àiÚû^ c¦òe aû Cq aògûkKûd jò¦êc¦òeKê bûwòù\aûKê _eûcgð ù\A[ôùfö còe aûKú Zûu _eûcgð @^êiûùe ^òRe @ûagýKZû _ûAñ R^àiÚû^ c¦òeKê ~ZKò*òZ bûwò ZûKê Zeaeò@û bûùa ù_ûZò 1528ùe Gjò aòaû\úd Xû*û ^òcðûY Keò[ôaûe _âcûY còkò[ôfûö iaêVûeê aW K[û ùjCQò, GjûKê cêifòccûù^ _ea©ðú icdùe ciRò\ ùaûfò \ûaò Keê[ôaûùaùk L^^ icdùe Rcòe C_eò @^êiûùe aòlò¯ bûùa _gêjûW còkò[ôfûö G[ôeê ÆÁ ùjCQò ù~, còe aûKú, aûaeu icdùe GVûùe @ûcòh blY ùjC[ôfûö ùZùa GGi@ûA ÆÁ Keò^[ôfû ù~, Gjò iaê _gê jûW ùKCñVûeê GVûKê @ûiòfûö GGi@ûAe Gjò eòù_ûUð iê_âòcùKûUðu eûdKê Kòbkò bûùa _âbûaòZ KeòQò Zûjû Kjòaû aûjêfýö Kò«ê ^ò½òZ eìù_ \ìe\gðú aûRù_dúu C\ýc @ûRò `k_âiì ùjûAQò Gaõ ùi[ô_ûAñ @ûRò Zûuê gZ gZ ^c^ö