@[ðù^÷ZòK iùbð eòù_ûU

iõi\ùe @ûMZ ùjûAQò _âûKþ-aùRUþ @[ðù^÷ZòK iùbð eòù_ûUðö aùRUþ _âKûg _ûAaûe \ò^K _ìaðeê @[ðcªú iúZûecY2019- 20 @û[ôðK iùbð eòù_ûUð iõi\ùe C_iÚû_^ KeòQ«òö ù\ge cêLý @û[ôðK C_ù\Áû ùK.bò. iêaâcYýcþu ù^ZéZßùe _âÉêZ ùjûAQò Gjò eòù_ûUðö iaêVê aW K[û ùjCQò 2030 iê¡û bûeZe @[ð^úZò 10fl ùKûUò Wfûe ùja ùaûfò @[ðù^÷ZòK iùbð eòù_ûUðùe @ûgû ù\AQ«ò iêaâcYýcþö @ûC G[ô_ûAñ ùi GKû]ôK ^ì@û cùWf @û_ùYAaû C_ùe ù`ûKi KeòQ«òö iùbð eòù_ûUðùe \gðû~ûAQò ù~, 2018-19ùe a©ðcû^e cìfýùe bûeZe ùcûU NùeûA C_ôû\ (RòWò_ò) 190 fl ùKûUò Uuû ùjûAQòö 2018-19ùe ùcûU RòWò_ò 6.8% jûeùe aXÿòQòö _ìaðahð Zêk^ûùe Gjû Liò~ûAQòö ~\òI 2018-19ùe \îZ @bòaé¡ògúk eûÁâ cû^ýZû aRûd eLôQò bûeZö RòWò_ò @bòaé¡ò LiòQòö 2017-18ùe Gjò RòWò_ò jûe [ôfû 7.2%ö ùijòbkò aò©úd ^ò@< RòWò_òe 3.4% ùja ùaûfò eòù_ûUðùe \gðû~ûAQòö bûeZe jûeûjûeò cêŠ_òQû @ûd (2011-12e iÚòe cìfýùe) 5.64% aXÿò 92,565 Uuû ùjûAQòö 2017-18ùe cêŠ_òQû @ûd 87,623 Uuû [ôfûö GùaKûe cìfýùe bûeZúdu jûeûjûeò cêŠ_òQû @ûd 1,26, 406 UuûKê aXÿòQòö 2017- 18ùe 1,14,958Uuû cêŠ_òQû @ûd Zêk^ûùe Gjû 10% @]ôKö Kò«ê eûRÊ @ûd iÚòZò aò ^òeûgR^K [ôfû MZahðö MZahð ùcûU UòKi @ûd aXÿòQò 8.4 %ö RòGiþUò @ûd flý Zêk^ûùe 16% Kcþ ùjûAPòö _âùZýK UòKi 13.4% jûeùe aXÿòQòö MZ 5 @û[ôðK ahð ùjfû ù\ge cê\âûÇúZò Liòaûùe fûMòQòö 2018-19ùe LûCUò cê\âûÇúZò 3.4%Kê Liò @ûiòQòö 2017-18ùe Gjû 3.6% [ôaû ùaùk 2016-17, 2015-16 I 2014-15ùe ~[ûKâùc 4.5%, 4.9% I 5.9% [ôfûö G_eòKò PkòZ @û[ôðK ahðe _â[c cûiùe LûCUò cê\âûÇúZò 2.9%Kê LiòQòö 2017-18 Zêk^ûùe 2018-19ùe LiòQò Mâûcû*k cê\âûÇúZòö Kò«ê ijeû*k cê\âûÇúZò iûcû^ý aXÿòQòö MZ @û[ôðK ahð ^òcÜcêLú ùjûAQò ajê eûRýe LûCUò cê\âûÇúZòö PkòZ @û[ôðK ahð _â[c cûi (G_âòf)ùe cê\âûÇúZò 2.9Kê Liò @ûiòQòö @[ðù^÷ZòK @bòaé¡ò ]ôùcA ~ûA[ôaû ùaùk ^ò~êqòjûe jâûi NUòQòö @ûMûcú 5 ahðe @bòaé¡òe Xû*ûMZ _eòa©ð^ iõ_Kðùe iìPûA eòù_ûUðùe \gðû~ûAQò ù~, ^òe«e Cy @bòaé¡ò _ûAñ i*d, _ê¬ò^òùag, GK @^êKìk R^iõLýû ^òdªY iÚòZò \eKûeö NùeûA ^òùag jó ^ò~êqò aé¡ò, lcZû I C_ôû\KZû aé¡ò ij ^ìZ^ ùa÷hdòK mû^ ùKøgk @ûYòùa, ~ûjû @bòaé¡òe _âcêL PûkK iûRòaö 2016- 17ùe _ê¬ò ^òùag @bòaé¡ò [ôfû 8.3%ö 2017-18ùe Gjû 9.3% I 2018-19ùe 10%Kê aé¡ò _ûAQòö gòÌ @bòaé¡ò 3.6%Kê Liò[ôaû ùaùk aòRêkò C_ôû\^ cûZâ 3.5% aé¡ò _ûAQòö lê\â I @Yê gòÌe aòKûg C_ùe MêeêZß \ò@û~ûAQòö 2018-19ùe _âcêL gòÌ ùlZâ @bòaé¡ò jûe ejòQò 4.3%ö 2018-19ùe ùek_[e cûfaûjú I ~ûZâú ~ûZûdZ ~[ûKâùc 5.33% I 0.64%Kê aXÿòQòö 2019ùe bûeZe ùcûU aòRêkò C_ôû\^ lcZû 3,56,100 ùcMûIßûUþ ùjûAQòö 2018ùe Gjû 3,44,002 ùcMûIßûUþ [ôfûö Kéhò I @û^êiwòK ùlZâ aXÿòQò cûZâ 6.9%ö 2018-19ùe Kéhò ùlZâe @bòaé¡ò 2.9%Kê jâûi _ûA[ôaû ùaùk 2016-17 I 2017-18ùe Gjû ~[ûKâùc 6.3% I 5% [ôfûö Kéhò ùlZâùe cjòkûu @õgMâjY aXÿòQòö 2019-20ùe ùcûU Lû\ýgiý C_ôû\^ 2017-18 Zêk^ûùe _ûLû_ûLô 20fl U^þ jâûi _ûAQòö ùiaû ùlZâùe aò C›ûjR^K @bòaé¡ò NUò^ûjóö 7.5%Kê jâûi _ûAQòö 2018-19ùe ùiaû ùlZâ @bòaé¡ò jûe iûcû^ý jâûi NUò 7.5% ùjûAQòö 2017-18ùe Gjû 8.1% [ôfûö gâcòKu ^òeû_©û Z[û \ûeò\âý \êeúKeY _ûAñ GK iêaýaiÚòZ iað^òcÜ cRêeú aýaiÚû _âPk^ _ûAñ iùbðùe _âÉûa ejòQòö iûcMâúK aòKûg _ûAñ gòlû, ÊûiÚý, aûiMéj I ù~ûMûù~ûM bkò iûcûRòK bò©òbìcòùe ieKûeú _ê¬ò^òùag C_ùe MêeêZß \ò@û~ûAQòö 2018-19ùe ÊûiÚý ùiaû aýdaeû\ WòRò_òe 1.5%Kê aé¡ò _ûA[ôaû ùaùk gòlû aýdaeû\ 2014-15e 2.8%eê aXÿò 2018-19ùe 3% QêAñQòö PkòZ @û[ôðK ahðùe @[ð cªûkd I ùK¦â ieKûe Kò_eò ù~ûR^û _âÉêZ Keòùa ùi iõKâû«ùe iùbð eòù_ûUðùe \gðû~ûAQòö iû]ûeYZü MZ @û[ôðK ahðùe ù\ge @[ð^úZòe MZò ùKCñ@ûùW ejò[ôfû ùi iõ_Kðùe @û[ôðK iùbð eòù_ûUðùe CùfäL Keû~òaû ij PkòZ @û[ôðK ahðùe ieKûe KY KeòaûKê PûjêñQ«ò; ùi aòhdùe \gðû~ûAQòö