\úNðiÚûdú @û[ôðK aòKûge ùeûWcýû_

\úNðiÚûdú @û[ôðK aòKûge ùeûWcýû_ ùK¦â @[ð Gaõ Kù_ðûùeU aýû_ûe cªú ^òcðkû iúZûecYu \ßûeû @ûRò iõi\ùe C_iÚû_òZ 2019-20 @û[òðK ahðe _ì‰ðûw aùRU \úNðiÚûdú flý bò©òK @û[ôðK aòKûg fûMò C^ÜZ i¸ûa^ûe ùeûWcýû_ _âÉêZ KeòQòö 2024-25 iê¡û bûeZKê 5 Uâòfòd^ @ûùceòKúd Wfûe @[ðaýaiÚûùe _eòYZ Keòaû fûMò _â]û^cªúu \ßûeû ]û~ðý "^òùag, aòùgh Keò NùeûA ^òùagKê GK _âcêL aûjK eì_ùe ieKûe C_ù~ûM KeòaûKê _âÉûa ù\AQ«òö ~ûjû Pûjò\û, lcZû iéÁò Keòaû ijòZ, gâc C_ôû\KZû aé¡ò Keòaö ^ìZ^ _â~êqòe iéR^ I C_ù~ûM ij ^ò~êqò iêù~ûM iéÁò Keòaö ieKûe e¯û^ò bò©òK @[ð^úZò C_ùe MêeêþZß ù\aûKê ~ûA ÁûUð @_ Cù\ýûMKê _âû]û^ý ù\AQ«òö e¯û^ò aòKûg cùWfe GK @bò^Ü @wö Pûjò\û, ^ò~êqò I e¯û^òe aòbò^Ü @û[ôðK @ûjßû^ ij cêKûaòfû Keòaû fûMò ieKûe @[ð^úZòKê MZò ù\aûKê C\ýc Keê[ôaû ÆÁ ùjûAQòö ~\ò ieKûe G[ôùe i`k jê@«ò ùZùa Gjû @[ðaýaiÚûKê GK C}éÁ _~ðýûdùe _eòa©òðZ Keòaû fûMò Gjò aùRU GK C©ù_âeK bûùa Kû~ðý Keòaö G[ôùe "R^KfýûY, @ûA^MZ iê]ûe, ^úZòMZ ù~øqòKZû Gaõ aýajûeòK @[ðaýaiÚûe iò¡û«e C_ù~ûM @û[òðK iõÄûeKê ù_âû›ûjòZ KeòaûKê Kêjû~ûAQòö @[ðù^÷ZòK aòKûg ij GcGiGcA ùlZâe aòKûg RWòZ û MZ 5 ahðùe bûeZúd @[ðaýaiÚûe _â\gð^, aòKûg I aéjZ @[ðaýaiÚûùe @«^òðjòZ iÚòeZûe fûb icûRe ^òcÜ ùgâYú _~ðý« _j*òQòö @ûMKê Gjò ]ûeû aRûd eLôaû _ûAñ aùRUùe G[ô _âZò MêeêZß \ò@û~ûA[ôùf c¤ c¤aò©u aòùgh ù~ûR^û ^[ôaûe cù^ ùjCQò û ‘@û]ûe @]ô^òdc, 2016 `kùe aòKûge fûb iûcûRòK-@û[ôðK \éÁòeê iaêVê Zùk [òaû ùfûKu ^òKUùe _jñPòaûe cûMð _âgÉ KeòaûKê ieKûe aòbò^Ü R^KfýûY Kû~ðýKâc C_ùe MêeêZß ù\AQ«òö a©ðcû^ iê¡û 55 ùK¦âúd cªYûkd 370Uò ^M\ @û]ûeòZ ù~ûR^û Reò@ûùe aòbò^Ü fûbKê WòaòUò aýaiÚû @]ú^ùe jÉû«eòZ KeêQ«òö _â]û^cªú R^ ]^ ù~ûR^û Gaõ R^ ]^, @û]ûe, ùcûaûAf (Rýûc)e Zòù^ûUò ù~ûR^û, c^ùeMû, RûZúd iûcûRòK ijûdZû Kû~ðýKâc (G^GiG_ò), _â]û^cªú @ûaûi ù~ûR^û, _â]û^cªú C{ßkû ù~ûR^û @«MðZ 7.3 fl ùKûUò Uuûeê c¤ @]ôK @[ðeûgòe _âZýl fûb jÉû«e (WòaòUò) iê^ò½òZ KeòaûKê aùRUùe _âÉûa ejòQò û UòKiþ `ûuòKê ùeûKòaû _ûAñ Ke\ûZûu _ûAñ _ìaðeê `ûAf ùjûA[ôaû UýûKè eòU‰ð C_f² ùjaö ù~Cñ[ôùe \ecû, aòbò^Ü iòKêýeòUòeê @û[ðòK fûb, aýûu iê] Gaõ fûbûõg I Ke jâûi @û\ò i´§ùe iûeûõg CùfäL ejòaö Gjò @ûd i´§úd iìP^û iμéq C› ~[û - aýûu, ÁK GKèùP¬, cêýPê@ûf `Š, A_òG`I, eûRý _¬úKeY aòbûM AZýû\òeê iõMâj Keû~òaö Gjû `kùe UýûKè eòU‰ð `ûAf icdùe ùKak jâûi NUòa ^ûjó aeõ @ûd I Ke ù^A eòù_ûUð Keòaûùe ^òbðêfZû ejòaö @ûdKe aòbûMùe ~û* @ûKk^e _âPkòZ aýaiÚûùe Ke\ûZû Gaõ aòbûM c¤ùe CyÉeúd aýqòMZ bûa @û\û^ _â\û^ aýaiÚû ejêQòö Gjû `kùe Ke @]ôKûeú ùKùZK ùa@ûA^ Kû~ðýùe fò¯ ejêQ«òö Gjò Kû~ðýKkû_Kê \ìe Keòaû _ûAñ Gaõ _â]û^cªúu @«\êðÁòKê iûKûe Keòaû _ûAñ PkòZ ahð _~ðýûd Kâùc AùfùKÖâû^òK ùcûWùe ù`iùfi @ûKk^ ù~ûR^ûe gêbûe¸ Keû~ûCQòö Gjû `kùe ùKøYiò cû^aúd \Lf G[ôùe ejòa ^ûjóö Gjû QWû Ke\ûZûcû^u KVò^ZûKê jâûi Keòaû _ûAñ Ke @ûA^e iekúKeY Keû~òaû _ûAñ aùRUùe c¤ aýaiÚû ejòQòö 3 jRûeeê 10 jRûe Uuû _~ðý« eòU‰ð `ûAf Keê^[ôaû aýqòu aòùeû]ùe @ûdKe @ûA^e ]ûeû 50 iòG I ]ûeû 56 @«MðZ Kû~ðýû^êÂû^ MâjY Keû~òa Gaõ Kee iúcû aé¡ò Keû~òaö Gjû GK ajêZ bf _\ùl_ û Kù_ðûùeU _âiÚû^ ù\aûkò@û Gaõ ù\aûkò@û_Y iõjòZû (@ûAaòiò) 2017ùe fûMê Keû~ûA[ôfû Gaõ aéjZ iõLýûùe @Pk _eòiμZò @[aû @UKò ejò[ôaû EYKê Gjûe _eò]ô c¤Kê @Yû~ûA[ôfûö icû]û^ @[aû _eòicû_^ Reò@ûùe EY\ûZûcûù^ aéjZ _eòcûYe @[ðeûgò @iêf Keòaû KûeYeê ù\gùe aýaiûd Keòaûe iõÄéZò @^êKìk ùjûAQò û G[ôeê @^ê_âûYòZ ùjûA G^_òG jâûi ij ^ì@û ùfûKaêK Reò@ûùe aòKûgKê Zßeû^ßòZ Keò bûeZKê aògße ZéZúd iaðaéjZ @[ðaýaiÚû ùjaû fûMò 2024-25 iê¡û 5 Uâòfòd^ @ûùceòKúd Wfûe @[ðaýaiÚû bûùa aòKgòZ ùjaû fûMò flý eLòQ«òö ù~ùZùaùk _ì‰ð cìfý gévkû C_ùe M¸úeZû _ìaðK \éÁò_ûZ KeûMfû, ùiùZùaùk RYû_Wÿòfû ù~ _ê¬òMZ ^òùag \ßûeû ^ò~êqò iêù~ûM iéÁòKê ù_âû›ûj^ còkò[ûGö KûeY _ê¬òMZ iûcMâú C_ôû\^ Gaõ MùahYû I aòKûg ijòZ ù~ûMûY gévkû (i_äûA ùP^) c¤ ^ò~êqò iéÁò Keò[ûGö ùZYê aùRUùe ieKûe ^ì@û Cù\ýûM \ßûeû I ^òcðûY bò©òK ÁûUð @_Kê ù_âû›ûjòZ Keò ^ì@û ^ò~êqò iêù~ûM iéÁò KeòaûKê flý eLòQ«òö cjòkû Êdõ ijûdK ùMûÂúe iaê i\iýûcû^u _ûAñ aýûueê 5 jRûe Uuû @]ôK IbeWâû`Ö Keòaûe _âZògîZò Gaõ ùMûUòG GiþGPþRò. Mî_þe RùY cjòkûuê 1 fl Uuûe EY CVûAaûe aýaiÚû cjòkû igqòKeY _ûAñ GK aW _\ùl_ ^ò½dö ùZùa Gjò aùRUþùe aòbò^Ü aòbûM _ûAñ aýd aeû\e ùKøYiò ÆÁZû _âKûg Keû~ûA^ûjó ö ^ì@û bûeZ MXÿòaû ^ûñùe Gjò aùRUþùe ù_ùUâûfþ WòùRfþ C_ùe 1 Uuûe @Zòeòq ùiiþ aé¡ò Keû~ûA[ôaûeê Gjûe _âbûa LûCUò aRûe C_ùe _Wÿòaö @ZýûagýKúd iûcMâúe \e\ûcþ aXÿòaö GjûaýZúZ ùek aòbûMùe NùeûA _ê¬òe ^òùag, NùeûAKeYKê C›ûjòZ Keòaû iùw iùw eûÁâûd Cù\ýûMKê aòKòâ Keò ieKûe 1.5 fl ùKûUò Uuû eûRùKûhKê @ûYòaûKê ù~Cñ flý eLòQ«ò Zûjû Kò_eò ùek aòbûMe C^ÜZò Keòa ùi[ôù^A KòQò ÆÁZû ^ûjó û ieKûeú I NùeûA bûMú\ûeúZûùe ùek_[ MêWòKe C^ÜZò, iμì‰ð ùeûfòõ ÁK ^òcðûY I ~ûZâú _eòaj^ ùiaû _ûAñ ùK¦âaùRUùe _âÉûa ejòQòö 2018-2030 c¤ùe ùekaûAe b©òbìcò aòKûg _ûAñ _âûd 50 fl ùKûUòUuû @ûagýK ùaûfò Kêjû~ûAQòö Gjò aýd @UKkKê jòiûaKê ù^ùf ahðKê 1.50 flùKûUòeê C¡ßð @[ð Lyðùja I Gjò Kû~ðýiμì‰ð Keòaû _ûAñ ajê ahð fûMò~òaö G[ôù^A c¤ ieKûe Zûu ù~ûR^û iμKðùe aòÉþéZ bûùa KòQò \gðûA ^ûjû«ò û ùZùa Gjû icûRe ZkÉee ùfûKu _ûAñ GK bf aùRU ùaûfò Kêjû~ûA_ûùeö gâcòK I CVûù\ûKû^úu _ûAñ ù_^i^ Meúau iûcRòK iêelû \òMùe GK aW _\ùl_ö aùRUùe [aaû _âÉûa cêZûaK cjûKûg aòbûM @«ðMZ ^òdê AŠò@û ùÆi fòcòùUW ^ûcK GK aûYòRòýK iõiÚû iéÁòùjaö aògßaýû_ú ÊÌ aýdùe cjûKûgKê C_Mâj I @^ýû^ý cjûKûg ~û^ ù_âeY Keòaûe iûc[ðý ù~ûMñê @ûRò bûeZ aògßùe GK cjûKûg gqòbûùa Cbû ùjûAQòö ùZYê Gjûe aûYòRòýK C_ù~ûM ^òcù« ^ìZ^ bûeZúd cjûKûg fòcòùUW ^ûcK GK iõiÚû cjûKûg aòbûMùe iéÁò KeòaûKê _âÉûa \ò@û~ûAQò û Gjû c¤ GK aW C_f²ò ùja I AùiâûKê Êdõic[ð Keòaûö @[ð^úZò @ûMKê aXÿòaû fûMò Zòù^ûUò C_û\û^ @Zý« @ûagýK : 1- GK ÆÁ \éÁòùKûY, 2-\éÁòùKûYKê iûKûe Keòaû fûMò GK iû]ûeY eY^úZò Gaõ 3-@_âZýûgòZ iÚòZòe cêKûaòfû Keòaûe C_ûdùe ^òe«e _eòa©ð^ iê^ò½òZ Keòaû fûMò ^c^údZû I Azûgqòö Gjò 3Uò \òMKê aùRUùe MêeêZß \ò@û~ûAQòö aòKûg ijòZ ^ò~êqòùe aé¡ò Keòaûe flý jûif Keòaû fûMò _âcêL KûeK I iê]ûeKê ieKûe MêeêZß ù\AQ«ò û i*d aXÿûAaûùe R^iõLýûe Êeì_ ijòZ Lyðe _âaéZòKê i¸aZü ù_âû›ûj^ còkò_ûeòa ^ûjóö ùZYê aûÉa @bòaé¡ò jûe iKûeûZàK ùjaû Reêeúö Gjû ijòZ aûÉaòK iê] \eùe jâûieê ^òùagKê ù_âû›ûj^ còkò_ûeòa, ù~Cñ[ôùe ^òùag, aòKûg, e¯û^ò, ^ò~êqòe C©c PKâ Kò´û _~ðýûd @ûe¸ ùjûA_ûeòaö GjûKê \éÁòùe eLò aýqò MZ I Kù_ðûùeU UòKi ùKûjk KeòaûKê aùRUùe ùNûhYû Keû~ûAQò û GcGiGcA Kμû^úMêWÿòK icdKâùc aWÿ Kμû^ú ùjaûùe ic[ð, GMêWÿòK @[ðaýaiÚûùe ^ò~êqò Gaõ C_ôû\KZûùe iaðû]ôK ù~ûM\û^ Keò[û«òö @ûMûcú 10 ahð fûMò Kc _eòPûk^û @a]ô aògòÁ Kμû^úMêWÿòKê ù_âû›ûj^ \ò@û~òaû ù`ûKi Keû~ûAQò Gaõ ùicû^u _ûAñ UòKi Kc KeòaûKê _âÉûa ejòQò ~ûjû _âgõi^údö @ûagýKúd ùNûhYû _Zâ \ûLf Keê[ôaû ÁûUð-@_ Gaõ ùicû^u ^òùagKûeúuê cìfýûu^ I ùidûe _òâcòdc ùlZâùe ùKøYiò _âKûe ~û*e i¹êLú^ ùjaûKê _Wòa ^ûjóö ^òùagKûeú Gaõ ùicû^u @^ê\û^e C›Kê PòjÜU Keòaû _âKòâdûe icû]û^ A-ùbeò`òùKi^ _âKòâdû \ßûeû Keû~òaö aûhòðK 400 ùKûUò Uuû _~ðý« Kûeaûe Keê[ôaû icÉ Kμû^úcû^uê 25 _âZògZ ^òcÜ jûeùe Kù_ðûùeU UòKi _â\û^ Keòaû _ûAñ ùK¦â aùRU 2019-20ùe _âÉûa ejòQòö iμâZò Gjò jûe aûhòðK 250 ùKûUò Uuû Kûeaûe Keê[ôaû Kμû^úcû^u _ûAñ fûMê ejòQòö GjûijòZ GcGiGcAMêWÿòKê \ò@û~ûC[òaû ù_âû›ûj^e a©ðcû^e iÚòZòKê _âZòa§K_ì‰ð gâc ^òdc^ Vûeê cêq eLòaû fûMò KjòQ«ò @[ðcªú û Gjû \ßûeû ÁûUð @_ \ßûeû ^òùag ù^ZéZßû]ú^ aòKûg cùWf i¸a ùja û ~ûjû \ßûeû @û[ôðK _âYûkú @[ðûZ aýûu I _ê¬ò aRûe Cbde ZßeòZ aòÉûe i¸a ùjûA_ûeòaö bûeZ a©ðcû^ ÁûUð@_ _eò\égýùe aògße ZéZúd iÚû^ùe ejòQòö G[ôijòZ NùeûA ^òùag CùŸgýùe G_eò _eò\égý fûMò @^êKìk _eòiÚòZò aRûd eLòaû @Zý« @ûagýK, ~ûjû\ßûeû ^òùag, Pûjò\û, e¯û^ò, aòKûg Gaõ ^ò~êqòe C©c PKâ Kò´û _~ðýûd i¸a ùjûA_ûeòa I @ûùc ù\gKê GK ^òcðûY ja bûùa MXÿò ùZûkòaû _ûAñ ù~Cñ Ê_Ü ù\LêùQ Zûjû i¸a ùjaö Kò«ê Pò«ûe aòhd ùjCQò @ûc @û[òðK aýaiÚûùe EY _eòcûY \îZ MZòùe aé¡ò _ûC[ôùf c¤ EYe MêYa©û jâûi _ûAQòö ùZYê aýûuMêWÿòKe `iò ejò[ôaû EY @iêf Keòaû fûMò @ûagýK C_ûd C_ùe @]ôK MêeêZß ù\aûe @ûagýKZû @Qò