ÊZªZûe GùZ ahð _ùe aò @ûùc eûÁâúd PeòZâ ^òcðûY Keòaûùe i`k ùjûA _ûeò ^ûjêñ ö
\ògûjú^Zû I cìfý-jú^Zûe iù´\^ûgì^ý _eòaýû¯ò c¤ùe _âgûi^ iÚûYê Gaõ _âRûZª ùKak
R^Mjkòùe _eòYZ ùjûAQòö ùfûKZªùe iõi\ ùjCQò iùaðûy iõiÚûö iõi\e PòZâ I PeòZâ
ù\ge cû^PòZâ ^ò¡ðûeY Keò[ûGö ~\ò iûõi\ cù^û^d^e ùKøYiò cû_\Š ^ûjó, ùZùa
iõi\e @ûPeYKê Kò_eò c_û~ûA _ûeòa ? cZ\û^ ùaùk ~\ò jò¦ê-cêifcû^ aòbûR^ jêG,
ùZùa iõi\ ù\gùe iûõ_â\ûdòK iõNhð ùeûKòaûùe Kò_eò ic[ð ùja? _âû[ðú cù^û^d^
icdùe RûZòMZ icúKeYKê cêLý iÚû^ ù\ùf RûZúd aòù\ßhKê Kò_eò \ìe Keû~ûA _ûeòa ?
cZ\û^ùe ~\ò Kkû]^e cêq C_ù~ûM jêG, ùZùa iõi\ ù\geê @û[òðK bâÁûPûe Kò_eò
icû¯ Keò_ûeòa? aò]û^ibû aû iõi\ùe ~\ò ùjûjfäû, @gâûaýMûkò Gaõ _òUûceû jêG,
ùZùa iWÿKeê jòõiû Kò_eò \ìe ùja? iõi\ ~\ò ùbûMaòkûiKê cj©ß ù\a ùZùa ^ò~ðûZòZûuê
KòG iêelû ù~ûMûAa? iõi\e ~\ò ùMûUòG cò^òUþ aý[ð jêG ùZùa ù\ge flfl N<û ^Á
ùja ^ûjó Kò? iõi\ ~\ò ^òR iûõi\cû^u _ûAñ ùMûUòG _Aiûe iêaò]û Pûjóa ùZùa
ù\gùe ùKûUòùKûUò Uuûe \ê^ðúZò KûjóKò ^ ùja ? iõi\ ùjCQò ùfûKZªe R^^úö Kò«ê
cû@û ~\ò WûjûYò ùja ùZùa _êZâVûeê ‘cûZé ù\ùaû ba’e @ûgû KûjóKò? ùKûUòG Uuûe _âgÜ
ùjCQò-ù\ge a©ðcû^ iÚòZò _ûAñ C©e\ûdú KòG _ê@ ^û cû@û?
@ÌcZ ù~ùZùaùk cêLe [ûG, ajêcZ @ù^K icdùe ^úea ùjûA_ùWÿ ö Kò«ê ajêcZe
Pò«û I _âZúK iûRò RùY aýqò ù~ùZùaùk _âKU jêG, ùi eûÁâ^úZòm _ûfUò~ûG ö R^iû]ûeY
Gjò _âKâòdûKê ÊûMZ Keòaû ijòZ Gjò ù^ZéZßKê aò_êk ùiÜj ù\A[û«ò ö ùZùa @ZúZKê _eòa©ð^
Keòaû _âZò aýûKêk ^ ùjûA baòhýZe ^òcðûY _âZò iùPZ^ _âùPÁû ~ù[Á ùjûA[ûG ö AZòjûie
iaê KòQò iê¦e I ùgâ ^êùjñ ö AZòjûiùe @ù^K @iê¦e, @^ûagýK I ùjd Z[ý c¤ beò
ejò[ûG ö @ûc @û\gð, _ìaða©ðú @û\gðVûeê bò^Ü ùjûA_ûùe ö Kò«ê @ûc \ßûeû a¦^úd cjû_êeêhuê
Cy iÚû^ ù\aûKê ~ûA @^ý RùY ùgâ _êeêhuê KkuòZ iò¡ Keòaûe _âùPÁûKê CPòZ Kêjû~ûA
_ûeòa ^ûjó ö
ù\ge iùaðûy iõiÚû _lùe I _âZò_lùe ùKCñ \k aiòùa, Gjû R^cZ ^ò¡ðûeòZ Keòa ö
ùZùa eûÁâúd PeòZâe _âbûagûkú C_iÚòZòe Cù_lû; aýqò, icûR I eûÁâ _ûAñ aò^ûgK ùja
Gjû ^ò½òZ ö ù^ù_ûfòd^u cû@û Kjò[ôùf - RùY bâÁ gûiKe cû@û ùjaû @ù_lû cêñ céZ
_êZâe cû@û ùjaû _i¦ Keòaò ö `âû^þie iòõjûi^ aeõ Lûfò ejê, Kò«ê ùKøYiò bâÁûPûeúe
eûRZß ae\ûÉ Keû~ûA _ûeòa ^ûjó ö ùiùZùaùk ù^ù_ûfòd^ ccðÆgðú C©e ù\A Kjò[ôùf
- cû@û! cêñ baòhýZùe `âû^þiþe gûiK ùjaò Kò ^ûjó Gjû RûYò ^ûjó, Kò«ê K[û ù\CQò Zc _ê@
GK iyeòZâ ^ûMeòK ^ò½d ùjaö GVûùe Gjò _âiw CZþ[û_^ Keòaûe _âûiwòKZû ùjCQò
@ûc eûRù^Zû I R^_âZò^ò]ô ù~Cñcûù^ 16g ùfûKibûe i\iý [ôùf ùicûù^ ^òR Kû~ýð I
C_f²òe @^êgûúk^ Keòaû CPòZ û ùicû^u Kû~ýð, C©e\ûdZß ^òaðûj, i`kZû I aò`kZû
eûÁâKê Kò_eò _âbûaòZ KeòQò Zûjû icúlû Keòaû CPòZ û KûeY ù\ge iùaðûy ^úZòMZ ^ò¿©ò
Gaõ gûi^ iμKðúd icÉ @ûA^Kû^ê^ _âYd^ _ûAñ CŸòÁ _ûfðûùc< @[aû iõi\ ~ûjûKò
iû´ò]û^òK aò]ô @^êiûùe ù\ge R^iû]ûeYu ^òKUùe C©e\ûdú û bûeZ _ûfðûùc<Kê ù~Cñ
cû^¥ae iûõi\cûù^ @kuéZ Ke«ò ùicûù^ R^iû]ûeYu \ßûeû ^òaðûPòZ _âZò^ò]ô û ù\gùe
_âPkòZ @ûA^gévkû, ùa÷ù\gòK^úZò, iûceòK gqòe _ê^aðò^¥ûi, iûcûRòK, ^¥ûdòK, @[ðù^÷ZòK
Z[û ù\ge icÉ _âKûe aòKûgcìkK Kû~ð¥Kâc ùlZâùe _ûfðûùc<e ^ò¿©òKê i¹û^e ijòZ
Kû~ð¥Kûeú Keû~ûG û GVûùe @ûc ùfûKPeòZâe _âZò`k^ ù\LòaûKê còùk û GAVûeê jó ù\gKê
@ûMKê aXÿòaûe CRðû I \ògû còùk û @ûc iõi\ _ûAñ ùMûUòG i`k ùfûKibû GK aW C_f²òö
ieò~ûAQò ùhûWÿg ùfûKibûe @«òc @]ôùag^ö 2014 cA 21 ZûeòLùe MVòZ Gjò
ùfûKibûe C_f²ò MêWòK bûeZúd MYZª _ûAñ ùagþ cj©ß_ì‰ðö Gjò ùfûKibûe aòbò^Ü C_f²ò
c]ýùe ùKùZK MêeêZß_ì‰ð aòf _ûeòZ ùjûAQòö @ûC ùKùZK aòùeû]ôu aòùeû]ô ù~ûMêñ _ûeòZ
ùjûA_ûeò^ûjóö G[ôùe gûiK \k _ì‰ð iõLýû MeòÂZû jûif Keò lcZûùe [ôaûeê ùfûKibûùe
aòf _ûeòZ ùjaû ùiùZ MêeêZß_ì‰ð ^êùjñö ùZùa iõLýû MeòÂZû iù©ß 16Uò aòf _ûeòZ
ùjûA^_ûeòaû GK MêeêZß_ì‰ð _âiwö G[ôeê ieKûeu iù´\^gúkZûe _eòPÿd còkêQòö ~\ò
gûiK \ke iõLýûKê ù^A Mað I @jcòKû [û@û«û, ùZùa iaêZK aòf ^ò½òZ eìù_ MéjúZ
ùjûA[û«ûö ùjùf MZ 5 ahð c]ýùe ùhûWÿg ùfûKibûùe 219Uò aòf @ûMZ ùjûA[ôaûùaùk
203Uò MéjúZ ùjûA[ôfûö @ûc MYZªe Gjûjó ùjCQò aòùghZßö aòùeû]ôu iõLýû ^[ôfû
G_eòKò aòùeû]ô \k ù^Zû ùjaû _ûAñ _âcêL aòùeû]ô \k KõùMâi ^òKUùe iõLýû ^[ôfûö
Z[û_ò gûiK \k aòùeû]ôu ~êqò I \ûaòKê ùjdmû^ Keò^ûjóö Gjû @ûc _eò_Kß MYZªe GK
ÊûZªýö RòGiþUò aòfþ ùjC Kò´û gZî iμ©ò RaZ aòfþ, ùa^ûcú iμ©ò aòf, @[ðù^÷ZòK _kûZK
aòf, ^ûMeòKZß iõùgû]^ aòfþ, PòUþ`Š aòfþ, iû]ûeY aMðe Meòa ùfûKu _ûAñ PûKòeò I
Cygòlû ùlZâùe 10 _âZògZ iõelY _ûAñ i´ò]û^ iõùgû]^ aòf, @û]ûeKê iû´ò]û^òK
cû^ýZû ù\aû _ûAñ CŸòÁ aòf, A^ifùb^èò I aýûue_iò aòf iaê aòf MêWòK i\^ùe aòÉéZ
bûùa @ûùfûP^û ùjûA[ôfû I Cbd gûiK Z[û aòùeû]ô ùicû^u cZ C_iÚû_^ Keòaû _ùe
Gjò aòf MêWòK c]ýeê KòQò MéjúZ ùjûAQò I @ûC KòQò MéjúZ ùjûA^ûjóö aòf MéjúZ ùjaû aû
^ùjaû iûõi\cû^u aòùaKû^êùcû\òZ ^ò¿©ò C_ùe ^òbðe Kùeö Kò«ê Méj _ePûk^û ùlZâùe
aûPÆZò iêcòZâû cjûR^ ù~bkò \lZû, ^òeù_lZû _â\gð^ KeòQ«ò Zûjû ùagþ _âgõi^údö
ùhûWÿg ùfûKibûùe @ù^KMêWòG _âiwùe aòùeû]ôcûù^ MéjKê @Pk KeòaûKê C\ýc Keò[ôùfö
ùZùa Gbkò icdùe aûPÆZò ù~bkò aê¡òcZûe _eòPd ù\A Méj _eòPûk^û KeòQ«ò Zûjû
GK ^ò@ûeû _eμeû iéÁò KeòQòö ùhûWÿg ùfûKibûe @«òc @]ôùag^e _eòicû¯ò _~ðý« ùi
^òaðòaû\úd ùjûAejòQ«òö RòGiþUò _ûAñ c]ý eûZòâùe iõi\e còkòZ @]ôùag^ GK AZòjûi
iéÁò Keò[ôfûö ZKôûkú^ eûÁâ_Zò _âYa cêLûRðúu HZòjûiòK bûhY ùKjò bêfò_ûeòùa ^ûjóö
ùijò_eò aòcê\âûd^, iRðòKûf ÁâûAKþ, RòGiþUò Gaõ ^òKU @ZúZùe ieKûeu aòùeû]ùe
@ûiò[ôaû @aògßûi _âÉûa @ûùfûP^û icdùe _â]û^cªúu cìfýaû^ bûhY ùhûWÿg ùfûKibûe
@ûC GK aòùghZß [ôfûö
Gùa Gjò ùfûKibûe i`kZû ù^A aòPûe Keòaû û Lyð jòiûa @^êiûùe @]ôùag^ icdùe
iõi\ _ûAñ _âZòcò^òUKê @ùXÿAfl Uuû Lyð jêG û ùMûUòG ahðùe iõi\ _âûd 80\ò^ Pûùfö
ùfûKibû Gaõ eûR¥ibû @]ôùag^ Kûkùe _âûd 6N<û _âZò\ò^ Kû~ð¥ ùjaû K[û û Z[ý
cêZûaK, 16g ùfûKibûe 2014 Rê^þeê @«òc @]ôùag^ _~ðý« ùcûUþ 331Uò Kû~ðý
\òai (1615 N<û ) [ôfû ö _ìaðeê ùMûUòG _ì‰ð ùfûKibûe jûejûeò Kû~ðý \òai 468 \ò^
(2689 N<û ) ejò@ûiòQòö ùZùa 2009eê 14 _~ðý« Kû~ðý Keò[ôaû _*\g ùfûKibû
Zêk^ûùe 16g ùfûKibû 20% @]ôK Kû~ðý KeòQò ö ùZùa jûeûjûeò Kû~ðý \òai Zêk^ûùe
Gjû 40% Kcþ ejòQòö 16g ùfûKibûe 16% Kû~ðý @a]ô j…ùMûk ù~ûMêñ ^Á ùjûAQò ö
_*\g ùfûKibûùe 37% ^Á ùjûA[ôfû ö 16g ùfûKibûùe _ûeòZ ùjûA[ôaû aòfþMêWÿòK
c¤eê 26% ùKak @[ðù^÷ZòK aòfþ [ôfû ö Gjò ùfûKibûe @ûC GK aWÿ C_f²ô ùjCQò ù~,
2018 -19 aùRUþ @ûùfûP^û aò^û gZ _âZògZ \ûaò MéjúZ ùjûAQò ö _ìaðeê 2004-
05ùe P\êŸðg ùfûKibûe, 2013-14ùe _*\g ùfûKibûùe Gbkò ùjûA[ôfû ö 16g
ùfûKibûùe 67% _âgÜKûk Kû~ðýlc ùjûA[ôfû ö ùijò_eò Gjò 5 ahðùe eûRýibûùe cûZâ
41% _âgÜKûk Kû~ðýlc ùjûA[ôfûö @agòÁ icd j…ùMûk I ^ûeûaûRòùe @ZòaûjòZ ùjûAQòö
16g ùfûKibûùe ùK¦â ieKûeu aòùeû]ùe ùMûUòG cûZâ @aògßûi _âÉûa @ûiò[ôfû ~ûjû
C_ùe MZahð ùcøiêcú @]ôùag^ùe 11 N<û 46 cò^òUþ aòZKð ùjûA[ôfû ö G[ôùe _â]û^cªú
^ùe¦â ùcû\ò, gûiK I aòùeû]ú \ke i\iýcûù^ MV^cìkK @ûùfûP^ûe @õgaòùgh
ùjûA[ôùfö Gjò ùfûKibûùe ùcûUþ 32% icd ùfMòiùfUòbþ aòRù^iþ aû aòfþ C_ùe
@ûùfûP^û I ZZþiõKâû«úd _âKòâdûùe @ZòaûjòZ ùjûAQò ö Gjò ùfûKibûe _âWKÖòbòUò MZ aùRUþ
@]ôùag^ùe iaêVûeê @]ôK 89% [ôfûö ùjùf eûRýibûùe Gjû cûZâ 8 _âZògZ [ôfû ö Gjò
ùfûKibûe 25% aòfþ @ûMZ ùjaû _ùe ÁûŠòõ KcòUòKê _Vû~ûA[ôfû ö ~\òI PZêŸðg I _*\g
ùfûKibûùe Gbkò cûZâû ~[ûKâùc 60% I 71% ejò[ôfû ö iû«ß^ûe aòhd ù~, 15g
ùfûKibû Zêk^ûùe 16 ùfûKibû @]ôK _âWKÖòb aû `k_âiì ejòQò û Kò«ê Gjû icúlKu _ûAñ
iù«ûhR^K ùjûA^_ûùe û Gjò ccðùe RùY eûR¥ibû i\i¥ u @ûùaM_ì‰ð aqa¥ ùjfûùfûKu @[ðùe @ûùc iûõi\cûù^ ajê iêaò]û iêù~ûM C_ùbûM KeêQê û _e«ê ùfûKu ici¥û
Méjùe @ûùfP^û Keê^ûjêñ û Gjû _û_ û iûõi\cûù^ ùicû^u C©e\ûdòZß C_f²ò Keò Kûc
Keòaû @ûag¥K û bûeZúd iûõi\cû^u _ûAñ ahðKê 14gj ùKûUòUuû Lyð ùjCQòö _e«ê
GùZ Lyð iù©ß `k GK _âKûe gì^¨ Kjòùf Pkòa û _êYò Gcû^u @ûd C_ùe Ke fûùM ^ûjóö
@_e_lùe ieKûeú KcðPûeúcûù^ ]ûeYû, ]cðNU, Kùf Kò´û @`òi a¦ Kùf "ù^û IßûKð
ù^û ù_' (Kûc ^ûjó Z \ecû ^ûjó) ^úZòùe ùicû^uê \ecû KûU ùjCQò û cû^¥ae iûõi\cû^u
_ûAñ Gjò ^úZò fûMêùjaû _ûAñ @ûA^¨ ùjùf iõi\ùe Pûfò[ôaû ZûciûaûRò a¦ ùjûA_ûe«û
\ògûjú^Zû I cìfý-jú^Zûe iù´\^ûgì^ý _eòaýû¯ò c¤ùe _âgûi^ iÚûYê Gaõ _âRûZª ùKak
R^Mjkòùe _eòYZ ùjûAQòö ùfûKZªùe iõi\ ùjCQò iùaðûy iõiÚûö iõi\e PòZâ I PeòZâ
ù\ge cû^PòZâ ^ò¡ðûeY Keò[ûGö ~\ò iûõi\ cù^û^d^e ùKøYiò cû_\Š ^ûjó, ùZùa
iõi\e @ûPeYKê Kò_eò c_û~ûA _ûeòa ? cZ\û^ ùaùk ~\ò jò¦ê-cêifcû^ aòbûR^ jêG,
ùZùa iõi\ ù\gùe iûõ_â\ûdòK iõNhð ùeûKòaûùe Kò_eò ic[ð ùja? _âû[ðú cù^û^d^
icdùe RûZòMZ icúKeYKê cêLý iÚû^ ù\ùf RûZúd aòù\ßhKê Kò_eò \ìe Keû~ûA _ûeòa ?
cZ\û^ùe ~\ò Kkû]^e cêq C_ù~ûM jêG, ùZùa iõi\ ù\geê @û[òðK bâÁûPûe Kò_eò
icû¯ Keò_ûeòa? aò]û^ibû aû iõi\ùe ~\ò ùjûjfäû, @gâûaýMûkò Gaõ _òUûceû jêG,
ùZùa iWÿKeê jòõiû Kò_eò \ìe ùja? iõi\ ~\ò ùbûMaòkûiKê cj©ß ù\a ùZùa ^ò~ðûZòZûuê
KòG iêelû ù~ûMûAa? iõi\e ~\ò ùMûUòG cò^òUþ aý[ð jêG ùZùa ù\ge flfl N<û ^Á
ùja ^ûjó Kò? iõi\ ~\ò ^òR iûõi\cû^u _ûAñ ùMûUòG _Aiûe iêaò]û Pûjóa ùZùa
ù\gùe ùKûUòùKûUò Uuûe \ê^ðúZò KûjóKò ^ ùja ? iõi\ ùjCQò ùfûKZªe R^^úö Kò«ê
cû@û ~\ò WûjûYò ùja ùZùa _êZâVûeê ‘cûZé ù\ùaû ba’e @ûgû KûjóKò? ùKûUòG Uuûe _âgÜ
ùjCQò-ù\ge a©ðcû^ iÚòZò _ûAñ C©e\ûdú KòG _ê@ ^û cû@û?
@ÌcZ ù~ùZùaùk cêLe [ûG, ajêcZ @ù^K icdùe ^úea ùjûA_ùWÿ ö Kò«ê ajêcZe
Pò«û I _âZúK iûRò RùY aýqò ù~ùZùaùk _âKU jêG, ùi eûÁâ^úZòm _ûfUò~ûG ö R^iû]ûeY
Gjò _âKâòdûKê ÊûMZ Keòaû ijòZ Gjò ù^ZéZßKê aò_êk ùiÜj ù\A[û«ò ö ùZùa @ZúZKê _eòa©ð^
Keòaû _âZò aýûKêk ^ ùjûA baòhýZe ^òcðûY _âZò iùPZ^ _âùPÁû ~ù[Á ùjûA[ûG ö AZòjûie
iaê KòQò iê¦e I ùgâ ^êùjñ ö AZòjûiùe @ù^K @iê¦e, @^ûagýK I ùjd Z[ý c¤ beò
ejò[ûG ö @ûc @û\gð, _ìaða©ðú @û\gðVûeê bò^Ü ùjûA_ûùe ö Kò«ê @ûc \ßûeû a¦^úd cjû_êeêhuê
Cy iÚû^ ù\aûKê ~ûA @^ý RùY ùgâ _êeêhuê KkuòZ iò¡ Keòaûe _âùPÁûKê CPòZ Kêjû~ûA
_ûeòa ^ûjó ö
ù\ge iùaðûy iõiÚû _lùe I _âZò_lùe ùKCñ \k aiòùa, Gjû R^cZ ^ò¡ðûeòZ Keòa ö
ùZùa eûÁâúd PeòZâe _âbûagûkú C_iÚòZòe Cù_lû; aýqò, icûR I eûÁâ _ûAñ aò^ûgK ùja
Gjû ^ò½òZ ö ù^ù_ûfòd^u cû@û Kjò[ôùf - RùY bâÁ gûiKe cû@û ùjaû @ù_lû cêñ céZ
_êZâe cû@û ùjaû _i¦ Keòaò ö `âû^þie iòõjûi^ aeõ Lûfò ejê, Kò«ê ùKøYiò bâÁûPûeúe
eûRZß ae\ûÉ Keû~ûA _ûeòa ^ûjó ö ùiùZùaùk ù^ù_ûfòd^ ccðÆgðú C©e ù\A Kjò[ôùf
- cû@û! cêñ baòhýZùe `âû^þiþe gûiK ùjaò Kò ^ûjó Gjû RûYò ^ûjó, Kò«ê K[û ù\CQò Zc _ê@
GK iyeòZâ ^ûMeòK ^ò½d ùjaö GVûùe Gjò _âiw CZþ[û_^ Keòaûe _âûiwòKZû ùjCQò
@ûc eûRù^Zû I R^_âZò^ò]ô ù~Cñcûù^ 16g ùfûKibûe i\iý [ôùf ùicûù^ ^òR Kû~ýð I
C_f²òe @^êgûúk^ Keòaû CPòZ û ùicû^u Kû~ýð, C©e\ûdZß ^òaðûj, i`kZû I aò`kZû
eûÁâKê Kò_eò _âbûaòZ KeòQò Zûjû icúlû Keòaû CPòZ û KûeY ù\ge iùaðûy ^úZòMZ ^ò¿©ò
Gaõ gûi^ iμKðúd icÉ @ûA^Kû^ê^ _âYd^ _ûAñ CŸòÁ _ûfðûùc< @[aû iõi\ ~ûjûKò
iû´ò]û^òK aò]ô @^êiûùe ù\ge R^iû]ûeYu ^òKUùe C©e\ûdú û bûeZ _ûfðûùc<Kê ù~Cñ
cû^¥ae iûõi\cûù^ @kuéZ Ke«ò ùicûù^ R^iû]ûeYu \ßûeû ^òaðûPòZ _âZò^ò]ô û ù\gùe
_âPkòZ @ûA^gévkû, ùa÷ù\gòK^úZò, iûceòK gqòe _ê^aðò^¥ûi, iûcûRòK, ^¥ûdòK, @[ðù^÷ZòK
Z[û ù\ge icÉ _âKûe aòKûgcìkK Kû~ð¥Kâc ùlZâùe _ûfðûùc<e ^ò¿©òKê i¹û^e ijòZ
Kû~ð¥Kûeú Keû~ûG û GVûùe @ûc ùfûKPeòZâe _âZò`k^ ù\LòaûKê còùk û GAVûeê jó ù\gKê
@ûMKê aXÿòaûe CRðû I \ògû còùk û @ûc iõi\ _ûAñ ùMûUòG i`k ùfûKibû GK aW C_f²òö
ieò~ûAQò ùhûWÿg ùfûKibûe @«òc @]ôùag^ö 2014 cA 21 ZûeòLùe MVòZ Gjò
ùfûKibûe C_f²ò MêWòK bûeZúd MYZª _ûAñ ùagþ cj©ß_ì‰ðö Gjò ùfûKibûe aòbò^Ü C_f²ò
c]ýùe ùKùZK MêeêZß_ì‰ð aòf _ûeòZ ùjûAQòö @ûC ùKùZK aòùeû]ôu aòùeû]ô ù~ûMêñ _ûeòZ
ùjûA_ûeò^ûjóö G[ôùe gûiK \k _ì‰ð iõLýû MeòÂZû jûif Keò lcZûùe [ôaûeê ùfûKibûùe
aòf _ûeòZ ùjaû ùiùZ MêeêZß_ì‰ð ^êùjñö ùZùa iõLýû MeòÂZû iù©ß 16Uò aòf _ûeòZ
ùjûA^_ûeòaû GK MêeêZß_ì‰ð _âiwö G[ôeê ieKûeu iù´\^gúkZûe _eòPÿd còkêQòö ~\ò
gûiK \ke iõLýûKê ù^A Mað I @jcòKû [û@û«û, ùZùa iaêZK aòf ^ò½òZ eìù_ MéjúZ
ùjûA[û«ûö ùjùf MZ 5 ahð c]ýùe ùhûWÿg ùfûKibûùe 219Uò aòf @ûMZ ùjûA[ôaûùaùk
203Uò MéjúZ ùjûA[ôfûö @ûc MYZªe Gjûjó ùjCQò aòùghZßö aòùeû]ôu iõLýû ^[ôfû
G_eòKò aòùeû]ô \k ù^Zû ùjaû _ûAñ _âcêL aòùeû]ô \k KõùMâi ^òKUùe iõLýû ^[ôfûö
Z[û_ò gûiK \k aòùeû]ôu ~êqò I \ûaòKê ùjdmû^ Keò^ûjóö Gjû @ûc _eò_Kß MYZªe GK
ÊûZªýö RòGiþUò aòfþ ùjC Kò´û gZî iμ©ò RaZ aòfþ, ùa^ûcú iμ©ò aòf, @[ðù^÷ZòK _kûZK
aòf, ^ûMeòKZß iõùgû]^ aòfþ, PòUþ`Š aòfþ, iû]ûeY aMðe Meòa ùfûKu _ûAñ PûKòeò I
Cygòlû ùlZâùe 10 _âZògZ iõelY _ûAñ i´ò]û^ iõùgû]^ aòf, @û]ûeKê iû´ò]û^òK
cû^ýZû ù\aû _ûAñ CŸòÁ aòf, A^ifùb^èò I aýûue_iò aòf iaê aòf MêWòK i\^ùe aòÉéZ
bûùa @ûùfûP^û ùjûA[ôfû I Cbd gûiK Z[û aòùeû]ô ùicû^u cZ C_iÚû_^ Keòaû _ùe
Gjò aòf MêWòK c]ýeê KòQò MéjúZ ùjûAQò I @ûC KòQò MéjúZ ùjûA^ûjóö aòf MéjúZ ùjaû aû
^ùjaû iûõi\cû^u aòùaKû^êùcû\òZ ^ò¿©ò C_ùe ^òbðe Kùeö Kò«ê Méj _ePûk^û ùlZâùe
aûPÆZò iêcòZâû cjûR^ ù~bkò \lZû, ^òeù_lZû _â\gð^ KeòQ«ò Zûjû ùagþ _âgõi^údö
ùhûWÿg ùfûKibûùe @ù^KMêWòG _âiwùe aòùeû]ôcûù^ MéjKê @Pk KeòaûKê C\ýc Keò[ôùfö
ùZùa Gbkò icdùe aûPÆZò ù~bkò aê¡òcZûe _eòPd ù\A Méj _eòPûk^û KeòQ«ò Zûjû
GK ^ò@ûeû _eμeû iéÁò KeòQòö ùhûWÿg ùfûKibûe @«òc @]ôùag^e _eòicû¯ò _~ðý« ùi
^òaðòaû\úd ùjûAejòQ«òö RòGiþUò _ûAñ c]ý eûZòâùe iõi\e còkòZ @]ôùag^ GK AZòjûi
iéÁò Keò[ôfûö ZKôûkú^ eûÁâ_Zò _âYa cêLûRðúu HZòjûiòK bûhY ùKjò bêfò_ûeòùa ^ûjóö
ùijò_eò aòcê\âûd^, iRðòKûf ÁâûAKþ, RòGiþUò Gaõ ^òKU @ZúZùe ieKûeu aòùeû]ùe
@ûiò[ôaû @aògßûi _âÉûa @ûùfûP^û icdùe _â]û^cªúu cìfýaû^ bûhY ùhûWÿg ùfûKibûe
@ûC GK aòùghZß [ôfûö
Gùa Gjò ùfûKibûe i`kZû ù^A aòPûe Keòaû û Lyð jòiûa @^êiûùe @]ôùag^ icdùe
iõi\ _ûAñ _âZòcò^òUKê @ùXÿAfl Uuû Lyð jêG û ùMûUòG ahðùe iõi\ _âûd 80\ò^ Pûùfö
ùfûKibû Gaõ eûR¥ibû @]ôùag^ Kûkùe _âûd 6N<û _âZò\ò^ Kû~ð¥ ùjaû K[û û Z[ý
cêZûaK, 16g ùfûKibûe 2014 Rê^þeê @«òc @]ôùag^ _~ðý« ùcûUþ 331Uò Kû~ðý
\òai (1615 N<û ) [ôfû ö _ìaðeê ùMûUòG _ì‰ð ùfûKibûe jûejûeò Kû~ðý \òai 468 \ò^
(2689 N<û ) ejò@ûiòQòö ùZùa 2009eê 14 _~ðý« Kû~ðý Keò[ôaû _*\g ùfûKibû
Zêk^ûùe 16g ùfûKibû 20% @]ôK Kû~ðý KeòQò ö ùZùa jûeûjûeò Kû~ðý \òai Zêk^ûùe
Gjû 40% Kcþ ejòQòö 16g ùfûKibûe 16% Kû~ðý @a]ô j…ùMûk ù~ûMêñ ^Á ùjûAQò ö
_*\g ùfûKibûùe 37% ^Á ùjûA[ôfû ö 16g ùfûKibûùe _ûeòZ ùjûA[ôaû aòfþMêWÿòK
c¤eê 26% ùKak @[ðù^÷ZòK aòfþ [ôfû ö Gjò ùfûKibûe @ûC GK aWÿ C_f²ô ùjCQò ù~,
2018 -19 aùRUþ @ûùfûP^û aò^û gZ _âZògZ \ûaò MéjúZ ùjûAQò ö _ìaðeê 2004-
05ùe P\êŸðg ùfûKibûe, 2013-14ùe _*\g ùfûKibûùe Gbkò ùjûA[ôfû ö 16g
ùfûKibûùe 67% _âgÜKûk Kû~ðýlc ùjûA[ôfû ö ùijò_eò Gjò 5 ahðùe eûRýibûùe cûZâ
41% _âgÜKûk Kû~ðýlc ùjûA[ôfûö @agòÁ icd j…ùMûk I ^ûeûaûRòùe @ZòaûjòZ ùjûAQòö
16g ùfûKibûùe ùK¦â ieKûeu aòùeû]ùe ùMûUòG cûZâ @aògßûi _âÉûa @ûiò[ôfû ~ûjû
C_ùe MZahð ùcøiêcú @]ôùag^ùe 11 N<û 46 cò^òUþ aòZKð ùjûA[ôfû ö G[ôùe _â]û^cªú
^ùe¦â ùcû\ò, gûiK I aòùeû]ú \ke i\iýcûù^ MV^cìkK @ûùfûP^ûe @õgaòùgh
ùjûA[ôùfö Gjò ùfûKibûùe ùcûUþ 32% icd ùfMòiùfUòbþ aòRù^iþ aû aòfþ C_ùe
@ûùfûP^û I ZZþiõKâû«úd _âKòâdûùe @ZòaûjòZ ùjûAQò ö Gjò ùfûKibûe _âWKÖòbòUò MZ aùRUþ
@]ôùag^ùe iaêVûeê @]ôK 89% [ôfûö ùjùf eûRýibûùe Gjû cûZâ 8 _âZògZ [ôfû ö Gjò
ùfûKibûe 25% aòfþ @ûMZ ùjaû _ùe ÁûŠòõ KcòUòKê _Vû~ûA[ôfû ö ~\òI PZêŸðg I _*\g
ùfûKibûùe Gbkò cûZâû ~[ûKâùc 60% I 71% ejò[ôfû ö iû«ß^ûe aòhd ù~, 15g
ùfûKibû Zêk^ûùe 16 ùfûKibû @]ôK _âWKÖòb aû `k_âiì ejòQò û Kò«ê Gjû icúlKu _ûAñ
iù«ûhR^K ùjûA^_ûùe û Gjò ccðùe RùY eûR¥ibû i\i¥ u @ûùaM_ì‰ð aqa¥ ùjfûùfûKu @[ðùe @ûùc iûõi\cûù^ ajê iêaò]û iêù~ûM C_ùbûM KeêQê û _e«ê ùfûKu ici¥û
Méjùe @ûùfP^û Keê^ûjêñ û Gjû _û_ û iûõi\cûù^ ùicû^u C©e\ûdòZß C_f²ò Keò Kûc
Keòaû @ûag¥K û bûeZúd iûõi\cû^u _ûAñ ahðKê 14gj ùKûUòUuû Lyð ùjCQòö _e«ê
GùZ Lyð iù©ß `k GK _âKûe gì^¨ Kjòùf Pkòa û _êYò Gcû^u @ûd C_ùe Ke fûùM ^ûjóö
@_e_lùe ieKûeú KcðPûeúcûù^ ]ûeYû, ]cðNU, Kùf Kò´û @`òi a¦ Kùf "ù^û IßûKð
ù^û ù_' (Kûc ^ûjó Z \ecû ^ûjó) ^úZòùe ùicû^uê \ecû KûU ùjCQò û cû^¥ae iûõi\cû^u
_ûAñ Gjò ^úZò fûMêùjaû _ûAñ @ûA^¨ ùjùf iõi\ùe Pûfò[ôaû ZûciûaûRò a¦ ùjûA_ûe«û
Comments
Post a Comment