^ûMeòKZß iõùgû]^ aù]dKKê ù^A aòbâû«ò iéÁò ^ùjC

_ûKòÉû^, aûwfûù\g I @ûW`Mû^òÉû^ùe cêifcû^ajêk icûR, ieKûe I G_eòKò ^ýûdûkd c¤ ]cðbò©òùe jò¦ê, _ûiòð, LâúÁò@û^, ùR÷^, ùa÷¡ I gòLcû^u _âZò @^ýûd @aòPûe Keò@ûiòQ«ò û Gjò KûeYeê Êû]ú^Zû _eVûeê G~ûaZþ ùKak _ûKòÉû^eê @^ìý^ 8 fl jò¦ê geYû[ðú bûùa bûeZùe @^ê_âùag Keò eûRiÚû^, MêReûU, c¤_âù\g I @^ý eûRýcû^uùe @ûgâd ù^AQ«òö @ZýûPûe ijò^_ûeò ùKûUò ùKûUò iõLýûùe jò¦ê cêifcû^ ùjûA~ûA[ôùf c¤ Zcûc @ZýûPûe iù©ß ^òRe _ûeμeòK ]cðaògßûi I Êûbòcû^Kê akòù\aûKê eûRò ^[ôaû ùfûKcûù^ Gbkò \êŸðgû ùbûM KeêQ«òö _ûKòÉû^e iéÁò icdùe cj¹\ @fäú Rò^Üû Kjò[ôùf ù~ jò¦êiÚû^ùe cêifcû^cû^u ijòZ ù~_eò aýajûe _â\gð^ Keû~òa, Zûjû _ûKòiÚû^ùe jò¦êcû^u _âZò aýajûee \ògû ^ò‰ðd Keòaö bûeZ GK ]cð^òeù_l eûÁâ ùjûA[ôaûeê Êû]ú^Zû _eVûeê bûeZùe cêifcû^, LâúÁòdû^, gòL , ùR÷^ , _ûiòð I ùaø¡]cðûaf´ú I @^ýcûù^ aò^û aû]ûaòNÜùe ^òRe ]ûcðòK, iûcûRòK, @[ðù^÷ZòK Rúa^ iêPûeêeìù_ @ZòaûjòZ KeêQ«òö G_eòKò iõLýûfNêcû^ue Êû[ðelû _ûAñ ùK¦âùe GK ÊZª cªYûkd MVòZ ùjûAQò; Kò«ê _ûKòiÚû^ I aûwfûù\gùe iõLýûfNê ùfûKcû^ue ]^Rúa^ iêelòZ ^êùjñö aòùghKeò jò¦êcûù^ ùiVûùe @K[^úd @ZýûPûee gòKûe ùjCQ«ò Gaõ iað\û GK @ûZuòZ aûZûaeYùe Rúa^~û_^ KeêQ«òö bûeZùe aûi Keê[ôaû cêifcû^cûù^ jò¦êcû^u bkò G ù\gKê ^òRe R^àbìcò eìù_ aòùaP^û Keò ù\ge iêelû _ûAñ @ûcôakú ù\C[ôaûe @ù^K \éÁû« @Qòö @ûRò ùKjòRùY aò cêifcû^ ^òR ù\g bûeZ QûWòÿ @^ýZâ ~òaûKê Pûjêñ^[ôaûùaùk _ûKòiÚû^ I aûwfûù\geê @Ycêifcû^cû^ue _kûd^ ^òe«e fûMòejòQòö ùicû^uê ù\ge aòbò^Ü eûRýùe [A[û^ c¤ Keû~ûAQò û IWògûe ù_âûùRKÖ \ŠKûeYý ùKak ZZþKûkú^ _ìað_ûKòÉû^eê @ûiò[ôaû jò¦ê geYû[ðúu _ûAñ Kû~ýðKûeú Keû~ûA[ôfû û cûfKû^Mòeò Ròfäûùe ùicû^u iõLýû KòQò Kc ^êùjñ û 2013ùe _ûKòiÚû^e iò§ê_âù\geê 479 RY jò¦ê Kê¸ùckûùe ù~ûMù\aûKê Zú[ð~ûZâúbûaùe @ûiò \òfäúùe _j*ò[ôùfö ^je iòõj ^ûcK RùY _ùeû_Kûeú aýqò ùicû^uê \lòY \òfäúiÚòZ ^òRe GK 28 aLeû aògòÁ Nùe @ûgâd ù\A[ôùfö ùicûù^ _ûKòÉû^ùe jò¦êcû^u c¤ùe GK iûcìjòK bd iaêùaùk ejòQò ùaûfò a‰ð^û Keò[ôùfö _ûKòÉû^e ùcûU R^iõLýû 18 ùKûUòeê jò¦êu iõLýû gZKWÿû 1.6 bûM @[ðûZþ 28 fl 80 jRûeö Gjò R^iõLýûe 95 _âZògZ ùfûK _¬ûa I iò§ê_âù\gùe aiaûi Ke«òö iò§ê_âù\ge jò¦êcûù^ @]ôKûõg aýaiûdú aû Rcò\ûe ùgâYúdö cêifcû^ CMâ_^Úúcûù^ ùicû^uê jZýû, @_jeY, ak_ìaðK ]cð _eòa©ð^ I Sò@cû^uê aû¤Keò aòaûj Keòaû I cjòkûcû^uê akû}ûe Keòaû GK iû]ûeY NUYû ùjûA~ûAQòö jò¦êcû^uê ]cK ù\A Zûu bòUûcûUòeê ZWòÿù\A ùicû^u bìiμ©ò I aûYòRý aýaiûdKê Rae\É @qò@ûe KeêQ«òö _ûKòiÚû^e @^ýZâ aiaûi Keê[ôaû jò¦êcû^uê ùiVûe ]^ûXÿý Rcò\ûecûù^ ùMûZògâcòK bûùa LUûCQ«òö jò¦êc¦òe I ]cðiÚkMêWòÿKê bûwò \ò@û~ûCQòö G_eòKò @ù^K icdùe céZ aýqòKê \ûjiõÄûe a\kùe Kae ù\aûKê aû¤ Keû~ûCQòö _ûKþ cû^aû]ôKûe Kcòg^u _â\© Z[ý @^ê~ûdú jò¦êu _âZò ]ûcðòK @ijò¾êZû R^òZ \êaðýajûe ù~ûMêñ ùiVûeê jò¦ê I @^ý @Ycêifcû^cû^u _kûd^ Rûeò ejòQòö Aiþfûcûaû\iÚòZ Rò^Üû A^þÁòPêýUe GK i\ý _â\© Z[ýùe Kêjû~ûAQò ù~ jò¦êu _âZò Keû~ûC[ôaû @ZýûPûeùe _ûKþ ieKûeue i¹Zò ejòQòö _ûKþ ùjC Kò´û aûwûfûù\g Cbd ù\gùe ùiVûKûe ^ûMeòKuê cêifcû^ I @Y-cêifcû^ Gjò_eò \êA bûMùe aòbq Keû~ûAQòö _ûKòÉû^ùe ù\ß÷Z ^ûMeòKZß aòPûeùe aò]û^_ûkòKû, _âgûi^ I ^ýûdûkde HZòjûiòK bìcòKû ejòQòö MYZûªòK gûi^ ùjC Kò´û iûceòK gûi^, iaêùaùk @Y-cêifcû^ ^ûMeòKcû^u _âZò ùjdbûa _â\gð^ Rûeò ejòQòö aûwfûù\gùe c¤ ic\gû û ùiVûùe iõLýûfNêcûù^ ùMûUòG _ùU Aiþfûcúd KùVûe_^Úúcû^u @ûKâcY I iûcûRòK aûi¦e gòKûe ùjC[ôaû ùaùk @^ý \òMùe @ûA^MZ ùb\bûa ù~ûMêñ _âgûi^ ùicû^uê G[ôeê iêelû ù\aûKê Pûjêñ^ûjóö iû]ûeYZü eûRiÚû^ iúcûù\A _ûKòiÚû^e jò¦êcûù^ I @ûiûc Z[û _½òcaw iúcû ù\A aûwfûù\ge e jò¦êcûù^ bûeZKê @ûiò[û«òö ù~û]_êe, ùR÷gfùce, aòKû^òe I Rd_êe bkò ijeMêWòÿKùe _ûKòÉû^eê @ûiò[ôaû jò¦êcû^ue _âûd 400 geYû[ðú aÉò ejòQòö ùicûù^ [eþ GKèù_âiùe bûeZùe iêelòZ I gû«ò_ì‰ð Rúa^~û_^ KeòaûKê _ûKòÉû^ QûWòÿ _kûA @ûiò[û«òö bûeZúd ^ûMeòKZß _ûAaû @ûgûùe _âZòahð @^ìý^ 1000 _ûKòÉû^ú jò¦ê eûRiÚû^ iúcû @ZòKâc KeêQ«ò û ùicûù^ Kò«ê aûõfûù\gú cêifcû^u bkò ùa@ûA^ @^ê_âùagKûeú ^êj«òö KûeY ùicûù^ ùiVûeê bòiû ù^A bûeZKê @ûiêQ«ò I GVûùe [ûA ^òR bòiûe @a]ô aXÿûAaûKê ùPÁû Ke«ò; Kò«ê aòWÿ´^û GjòKò ù~ Gjò jZbûMý jò¦êcû^uê ùMûUòG _ùU bûeZ ieKûe geYû[ðú bûùa ÊúKûe Keê^[ôaû ùaùk @^ý_ùU _ûKþ jûAKcòg^e ùicû^u bòiûe @a]ô aXÿûAaûKê @^òzû _âKûg Ke«òö ùZùa ùK¦âe ùcû\ò ieKûe Gjò geYû[ðúcû^uê ^ýûd ù\aû _ûAñ bûeZúd ^ûMeòKZß iõùgû]^ aòù]dK iõi\ùe MéjúZ KeûAQ«ò û Gjû ùicû^u _ûAñ ^ì@û @ûgû I i¸ûa^û iéÁò KeòQò û ^ûMeòKZß iõùgû]^ aòù]dKKê ù^A Kò«ê @ûiûc bkò KòQò eûRý Pò«û aýq KeòQ«ò û KûeY ùiVûùe awûkò jò¦ê _½òcaweê _âZûWòZ ùjûA Pûfò~òaû ij ahð ahð ]eò aiaûi KeêQ«ò û ùZùa @ûgßûi^e aòhd ù~, ùK¦â ieKûe @ûiûc bkò eûRâ ieKûecû^uê @ûgßûi^û ù\aû ij ùK¦â ieKûe c¤ ùaûS i¸ûkòaûKê _âÉêZ [ôaû KjòQ«ò û ùZùa _ûKòÉû^ , aûwfûù\gY I @û`Mû^òÉû^ bkò ù\geê ù~Cñ @Ycêifcû^ bûeZKê @ûiòQ«ò ùicû^u _ûAñ Gjò _âKâòdû ^òdcòZ ùjaû \eKûe û Z[ý @^ê~ûdú bûeZ G _~ðý« aòbò^Ü ù\geê @ûiò[ôaû @^ìý^ \êA fl ùfûKuê @ûgâd ù\AiûeòQòö bûeZ 1951e @«RðûZòK geYû[ðú i§òùe Êûle Keò^ûjó Kò G i´§úd 1967 ù_âûùUûKfùe aò Êûle Keò^ûjóö Z[û_ò ùKøYiò aýqòKê geYû[ðú bûùa @ûgâd ù\fûùaùk aýqòe eûÁâúdZû, RûZò, iμâ\ûd I C_ôúWÿ^e bdûajZû C_ùe icêPòZ ¤û^ \ò@û~ûA[ûGö @ûc ù\g @û`Mû^òiÚû^, gâúfuû, cò@ûñcûe, Kùwû, Aeû^, AeûK, ùiûcûfò@û I iê\û^ bkò ù\geê @ûiê[ôaû geYû[ðúcû^uê ^òüiùuûPùe iûjû~ý Keû~ûC[ôaûùaùk aòùgh Keò _ûKòiÚû^eê @ûiê[ôaû jò¦êuê Gjò iêaò]û iêù~ûMeê aõPòZ Keê[ôaû _eòflòZ ùjC[ôfû û ùK¦â ieKûeu ^ûMeòKZß iõùgû]^ aòù]dK \ßûeû G[ôùe _ì‰ð ùz\ _Wòa ùaûfò @ûgû Keû~ûCQòö 90Uò ù\ge ùfûKuê bûeZ @ûiòaûKê bòiû ù\aûe aýaiÚû ejòQòö @ûc i´ò]û^e h @^êùz\ @^ê~ûdú @aòbûRòZ bûeZe ùfûKcûù^ ÊûbûaòK ^ûMeòK ùjûA[ôùf c¤ _ûKòÉû^eê @ûiê[ôaû jò¦êcû^u _âZò ieKûe ijû^êbìZò _â\gð^ ^ Keòaû ùNûe Pò«ûe aòhd [ôf û Lûfò _ûKòiÚû^ú jò¦ê KûjóKò, 1990 ciòjûeê Kûgàúe aòiÚû_òZ ùjûA \òfäú geYû[ðú gòaòecû^uùe @ûgâd ù^A[ôaû iûùXÿ Zò^òfl jò¦êu NeaûjêWÿû aò ieKûeú C\ûiú^Zû ù~ûMêñ @\ýûa]ô i¸a ùjûA_ûeò^ûjóö jò¦êcû^u _âZò iwVòZ @ZýûPûe ùjùf Zû’e _âZòKûe ^Keòaû ùKCñ ^ýûdùe ]cð^òeù_lZû Zûjû aêSòaû KÁKeö @ûiûc eûRýùe _âZò iû]ûeY ^òaðûP^ @aýajòZ _ìaðeê iûμâ\ûdòK \wû GK iû]ûeY NUYûùe _eòYZ ùjûAQòö ùi[ô_ûAñ jò¦ê iwV^MêWòÿK C_ùe ù\ûh f\òù\A Z[ûK[ôZ ]cð^òeù_laû\úcûù^ ^òRe cêifcû^ ùbûUaýûuKê ^ò½òZ Keò[û«òö GK iùaðlYeê _âû¯ Z[ý @^ê~ûdú ùa@ûA^ aûõfûù\gú cêifcû^ @^ê_âùagKûeúcûù^ @ûiûce 56 I _½òcawe 53Uò aò]û^ibû ^òaðûP^cŠkúùe _âû[ðúcû^ue bûMý ^ò¡ðûeY KeêQ«òö eûR^úZòKê ù_iûbûùa ÊúKûe Keò[ôaû ùfûùK _òVò [û_êWÿû ^úZò cû¤cùe ùbûUaýûu eûR^úZò Keòaû ùNûe _eòZû_e aòhdö ù\gùe RûZò ]cð ^òaòðùghùe icû^ @ûPeY I \Š iõjòZû fûMêùjùf Zûjû aûÉaòK ]cð^òeù_lZû ùjaö aògße ù~ùKøYiò ùKûYùe cêifcû^ I LâúÁò@û^ ]cðûaf´úcû^u Êû[ðjû^ú ùjùf _é[ôaúe ajê ù\g ùicû^uê ijûdZû KeòaûKê @ûùMA @ûiê[ôfûùaùk @K[^úd @ZýûPûe ùbûMKeê[ôaû jò¦ê. gòL, ùR÷^, ùaø¡. _ûiòðcû^u _ûAñ bûeZ jó GKcûZâ @ûgû I beiû Gaõ @ûgâdiÚkö ùZYê ùK¦âe ùcû\ò ieKûe Gjò aMðe geYû[ðúcû^u _ûAñ GK ÊZª @ûA^ _âYd^ Keò ùicû^uê bûeZùe [A[û^ KeûAaûe aýaiÚû Keòaû @Zý« ÊûMZù~ûMý û