ùa÷\òK gòlûe HZòjý

gòlû i´§ùe ùa÷\òK \éÁò ùKûYe @û]ûe cù^ûaòmû^e ùijò iò¡û« ùjCQò ~ûjûKê “aûk cù^ûaòmû^” (CHILD PSYCHOLOGY) e @w Kêjû~ûA_ûùeö iað _â[c iò¡û« ùjCQò ù~ aûkKe aýqòZße ^òcðûY iõÄûe \ßûeû jêGö aûfýûaiÚûùe ù~_eò iõÄûe Zû C_ùe _Wòa Zûjûe aýqòZß VòKþ ùijòbkò ùjaö cù^ûaòùgæhY aû\e _âa©ðK `âûdWue c©ùe ù~ùZùaùk gòhê Zûe cû ùKûkùe aiò @ûwêkò PêPêcê[ûG ùijò \ò^Vûeê Zûjû C_ùe ùijò iõÄûe _Wò[ûGö ùa÷\òK aòPûe ]ûeûùe Gjò iõÄûe gògêe bûaú Rúa^Kê ^òcðûY Keò[ûGö @û]ê^òKZc gòlû-_¡Zòùe aûkKKê gòlûe ùK¦â ùaûfò ÊúKûe Keû~ûGö ùa÷\òK gòlû-_¡Zòùe aûkKKê GùZ _â]û^ eì_ùe gòlûe ùK¦â ùaûfò ]eû~ûC[ôfûù~, ùijò gòlû-_¡Zòe ^ûc MêeêKêk-gòlû-_¡Zò [ôfûö aûkKKê _òZûcûZûu Kêkeê aûjûe Keòù^A Mêeêu Kêkùe b©òð Keò \ò@û~ûC[ôfûö ‘Kêk’e @[ð ùjCQò ‘_eòaûe’ö aûkK ù~CñVûùe ejòa,_eòaûee aûZûaeY bòZùe ejòa- Gjû Gjò _¡Zòe @û]ûebìZ iò¡û« [ôfûö MêeêKêkùe aûkKKê MâjYKeò Mêeê R^Zûu iclùe ùNûhYû Keê[ôùf ù~, ùi aûkKKê G_eò ^òR _ûLùe eLôùa ù~bkò cûZû i«û^Kê Mbðùe ]ûeY Ke«òö ùa÷\òK gòlû _eμeûùe Mêeê gòhýe Gjò ^òKUZc i´§Kê @ûRò_~ðý« ùK÷ûYiò gòlû-aòm Gjûe KÌ^û Keò _ûeò^ûjû«òö ùa÷\òK gòlû-gûÈúcûù^ aûkKe gòlû i´§ùe 6Uò aòhd C_ùe aòPûe Keò[û«ò ~ûjûùjfû— aûZûaeY aû _ûeò_ûgßðòK @aiÚû, gòhý @[aû aâjàPûeú, Mêeê @[aû @ûPû~ýð, @£û_^ûe aòhd, ( CORRICULAM), @¤û_^ûe aò]ô, (METHOD OF TEACHING), ùghùe gòlûe fl_âû¯ò( ATTAINMENT OF OBJECT OF EDUCATION)ö @ûùc ~\ò gòlûe aûZûaeYKê aòPûe Keòaû ùZùa @ûùc ù\Lôaû ùa÷\òK Ehòcûù^ Zûue gòlûùK¦âKê _âKéZòe ùijò ùa÷ba _ì‰ð iÚkùe Keê[ôùf ù~CñVûùe ùMûUòG _ùU _ûjûWe Cy,Cy gúhðù\g, @^ý_ùU Kk, Kk ^ò^û\ò^ú ^\úe @Riâ ]ûeû ajê[ôfûö Gjò_eò ùb÷ûZòK aûZûaeY bòZùe ejò gòhýe _âKéZò ijòZ iò]ûikL iõ_Kð iÚû_òZ ùjûA ~ûC[ôfûö @ûRò ijee aòhcd aûZûaeY bòZùe gòlûiõiÚû MêWòKe ^òcðûY jêG, ù~CñVûùe Cy ùKûUòe cû^ae ^òcðûY Keòaûe iÚû^ùe fl,fl Uuû LyðKeò Cy ùKûUòe gòlû ù\aûe _âûiû\e ^òcðûY jêGö @ûRòKûe ~êMùe gòlûiõiÚû cû^u _ûAñ _ûjûW I ^\úKê ùLûRòaû KVò^,Kò«ê ijee Mkò K¦òùe gòlûiõiÚû MêWòK QZê `êUòfû _eòùLûfû~ûA ùi iaêKê PkûAaû \ßûeû aûkK cû^u ùKûck cÉòÄòKê ijee KêiõÄûe Qû_û _Wòaûeê elû Keû~ûA _ûeòa^ûjóö ùa÷\òK \éÁò ùjCQò ù~ gòlû-iõiÚûKê _âKéZòe gê¡ aû©ûaeY bòZùe eLòaû \ßûeûjñò aûk cÉòÃKê gê¡ iõÄûeùe aòKgòZ Keû~ûA _ûùeö Nùe _òZû-cûZû ^òRe i«û^,i«Zòuê CPòZ ¤û^ ù\A ^_ûeò Neê aûjûeKê aû Mêeê Kêkùe Zûue CPòZ gòlû_âû¯ò _ûAñ _VûA[û«òö @ù^K @aûÉa ~êqò Keò[û«ò _òfûcû^uê Ne-_eòaûeeê @fMû Keòaû \ßûeû Zûjûe cû^iòK C_ùe Pû_ _Wò[ûG cûZâ Zûjû _âKéZùe búZòjú^ö “Mêeê Kêk” gŸùe ‘Kêk’gŸe _âùdûM jó G[ô_ûAñ Keû~ûG KûeY gòlûe Kûc ùjCQò gògêKê GK ùQûU Kêkeê, GK ùQûU _eòaûeeê aûjûeKeò GK aW _eòaûe bòZùe iûcòf Keòaûö MêeêKêk aûkK,aûkòKû cû^uê ùQûU icûReê GK aW icûRùe _âùag KeûA[ûGö ùKCñVò _òZû cûZû i«û^e ùQûU Kêk aû ùQûU icûR, ùKCñVò Mêeêue ajêgòhý [ôaû aWKêk, aWicûRö MêeêKêk gòlû-_¡Zòùe aûkKKê _eòaûe bòZùe jó _ûk^ Keû~ûG, Kò«ê aýqòMZ _eòaûeùe _ûk^ Keòaûe iÚû^ùe iûcûRòK _eòaûeùe _ûk^ Keû~ûGö ùa÷\òK gòlû _¡Zòùe gògêe aòKûg ‘Kêk’ùe ùjaû CPòZö _â[ùc _òZûcûZûu “Kêk”ùe _ùe Mêeêu ‘Kêk ùe’ö ù~Cñ ùa÷\òK gòlû-aòmcûù^ gòlYûkdKê ‘Kêk’ aû ‘_eòaûe’e ^ûc ù\A[ôùf ùicûù^ gòlû ùlZâùe GK @Zý« Kâû«òKûeú aòPûeKê R^à ù\A[ôùfö Gbkò Kâû«òKûeú aòPûe ~ûjûe @û]ûe C_ùe aò^û eq _ûZùe icûRaû\e ba^ @ûù_ @ûù_ CVò Vò@ûjêGö Gjò aòPûee MbúeZûKê _~ðýûùfûP^û Kùf @[að ùa\e Cqò cù^_ùW ~ûjû ùjfû: “@ûPû~ðý C_^dcûù^ aâjàPûeòYõ KYêùZ Mbðc«ü Zõ eûZâò ÉòÉ C\ùe aòbZòðZõ RûZõ, \âÁêcbò iõ~Z ù\aûü” @[ðûZ, aûkKKê gòlûù\aû _ûAñ ÊúKûe Keò @ûPû~ðý ZûKê G_eò iêelòZ i¸ûkò eL«ò ù~_eò cûZû, _êZâKê ^òR Mbðùe iêelòZ i¸ûkò eùL ö Mêeê-gòhýu i´§e KY GjûVûeê aW PòZâ @u^ Keû~ûA_ûùe? Mbð cûZûe ù_Uùe eùjö cûZû gßûi^òG, Mbð gßûi ^òG^ûjó, cûZû ùbûR^ Kùe, Mbð ùbûR^ Kùe^ûjó, cûZû Rk_òG cûZâ Mbð Rk _òG^ûjó Kò«ê cûZûe gßûiùe Zûe gßûi@Qò, cûZûe ùbûR^ùe Zûe ùbûR^ @Qòö Mêeê Z[û gòhýu ^òKUZc i´§Kê aêSûAaû _ûAñ cûZû Z[û Mbðe i´§Vûeì @]ôK iê¦e @^ý C_cû KY \ò@û~ûA_ûùe? @ûRò _~ýð« ùKjò aòm gòlûaòZ ùKùa Pò«û KeòQ«ò ù~ Kêk gŸe _âùdûM ~ûjûe i´§ ùKak _òZû cûZûu _eòaûe ijòZ[ôfû, Zûjû gòlYûfd ijòZ “MêeêKêk”eì_ùe KûjñòKò Keû~ûAQò? ùjûA_ûùe Äêf gŸ c¤ ùK÷ûYiò icdùe iõÄéZe Kêk gŸeê jó C_ô^Ü ùjûAQòö. Kêk gŸ Mêeê ghýue ^òKUZc i´§e iìPK @ùUö @ûRò gòlû ùlZâùe Kêke bûa^û _ûYò _ûC^ûjñò KûeY Äêf, KùfR dê^òbeiòUò iKk ùa÷\òK \éÁòe gòlYûkd ^ ùjûA `ýûKÖâòùe _eòYZ ùjûA ~ûAQòö ù~Cñ[ôùe ùKùZK `ýûKÖâòe cûfòK @U«òö a©ðcû^ QûZâ/ gòhý Kêkùe @Qò aû `ýûKþUâò ùe @Qò Gjû gòlû gûÈú cû^ue iaêVûeê aW Pò«ûe aòhd ùjûAQòö ~ûjûe icû]û^ G _~ýð« ieKûe Z[û gòlû]ôKûeúcûù^ Keò _ûeò^ûjñû«òö MêeêKêkûgâcùe gòhý _âùag cûùZâ ZûKê ù~Cñ C_ù\g \ò@û~ûG Zûjûe cìk @û]ûe [ôfû ‘Z_iýû’ö aûkKKê Kêjû~ûG ‘Kcõð Kêeê’ ‘\òaû cû Êû_iúü’ ‘ ùKâû]û^éùZ aRðd, C_eò g~ýûõ aRðd’ KûcKe, gâce Rúa^ aòZû@, ùaKûe ùjûA eêj^û, eûZâòùe gd^ Ke, \ò^ ùgûAaû _ûAñ ^êjñ Kûc Keòaû _ûAñ, ùKâû] Ke^û, cò[ýû Kêj^ûö aò\ýû£d^ icdùe g~ýû ZýûM Keò bìcòùe aiò @¤d^ Keò Z_iýûe Rúa^ aòZû@ö cûZâ @ûRòKûe gòlûkdùe _â[cùe _âû[ð^û cû¤cùe _òfûuê cò[ýû gòlû \ò@û ~ûCQòö _òfûcûù^ KjêQ«ò “iZ KjòaûKê Kò@ûñ Weòaò, iZ Kjò _ùQ cùf ceòaò” _ê^½ “ ùcûùZ GZòKò gòLû@ iûAñ ùj, ùcûe ]^ R^ ùfûWû ^ûjñò ùj”, _âKéZùe KY ]^, R^ ùfûWû ^ûjñò? ùZùa _âû[ð^û cû¤cùe Gjû ùKùZ\ìe icúyò^ö ù~Cñ aûkKe ]^, R^ ùfûWû^[ûG ùiZ iõiûe ZýûMú Z_Êú ùjûA~ûGö iõiûe ZûKê @iûe fûùM, ùZYê @ûRòKûe _òfû Z[û ùicû^u cêeaòcû^uê ]^, R^, cû^ KcûAaûe ùciò^ \eKûeö ùZùa gòlûdZ^ùe G _âKûe @iZýùe _òfûuê MXòaû ùKùZ\êe VòKþ _ûVùK aòPûe Keòùaö @[að ùa\ùe “aâjàP~ðý iêqe” 26 cªùe _¦e [e ‘Z_’ gŸe _âùdûM ùjûAQò “ i @ûPû~ðý Z_iû _ò_Zðò, aâjàPù~ðýY Z_iû ù\aû céZýê cê_û]ÜZ”ö aâjàPûeú Z_ \ßûeû Rúa^e iû]^û Kùeö ~ûjû ùa÷\òK gòlûe GK cjû^ _¡Zò [ôfû, ù~_eò Kyû fêjû CZ¯ ùjûA _KþKû jêG, iê^û CZ¯ ùjûA Kê¦^ jêG, Z_iýûe @MÜòùe ^òaðûj Keò gòhý GK C©c cYòh jêGö icûRKê _âùZýK ù\g I Kûkùe Gbkò ~êa_òXú cû^ue @ûagýKZû eùj ù~Cñ cû^ue _âûe¸òK Rúa^ Z_iýûe @MÜòùe CZ¯ ùjûA aûjûeòQò, ù~Cñcûù^ cjc bkò ^ec ^ ùjûA _[e bkò KùVûe ùjûA[û«òö ùa÷\òK gòlû _âYûkúùe Gjò K[ûe ùM÷ûea @Qò ùþ~ Gjò _âKûe gòlû _âYûkú Ccû gue _âiû\ ~ûjûe CùŸgý [ôfû ^a ~êaKuê Z_Êú bûùa MXòaûö ~ûjû ùKak bûeZùe i¸a ùjûA[ôfûö cûZâ @ûRòe bûeZùe aòmû^e @MâMZò ùjûA iê¡û ~\òI @ûc i«û^ @ûeûcùe Rúa^ @ZòaûjòZ KeêQò cûZâ ùicû^u geúe ùKûck, \êaðk @ù^K ùeûMùe _â_úWòZö iûcû^ý iŸðò aû Mec ae\ûÉ Keò_ûeê ^ûjñû«òö Gbkò ~êa ùMûÂú Rúa^e aòbò^Ü iciýûe Kòbkò i¹êLú^ ùjûA _ûeòùaö @ûC GK ùa÷\òK gòlûe cjû^Zû Gjûù~ ù~Cñ[ôùe Cy-^úP, ]^ú-Meúae ùb\bûa \ìe ùjûA[ûGö ùa÷\òK MêeêKêk gòlû Gjòbkò ùb\ bûaKê \ìe Keòaûij icûRùe Gjûe _âbûaKê aòÉûe ùjaûKê \òG^òö Gjû[ôfû ùi \ò^e “Mêeê Kêk”Z[û ùa÷\òK gòlûe @û]ûebêZZßö ùa÷\òK gòlûùe ZéZúd _âKâòdû ù~Cñ[ôùe gòhýKê aâjàP~ðý aâZ _ûk^ KeòaûKê _Wê[ôfûö aâjàPûeú gŸe ù~ûMòK @[ð ùjCQò – “aâjàYò PeZúZò aâjàPûeú” @[ðûZ ù~ aâjàùe aòPeY Kùe ùi ùjCQò aâjàPûeúö ‘ aâjà’ gŸe c¤ ù~÷ûMòK Z[û EXò \êAUò @[ð @Qòö aâjà gŸ aéjò aéùŸ÷û—Gjò ]ûZêeê MVòZ ùjûAQòö ù~ cjû^ ZûKê aâjà Kj«ò, Gjò \éÁòeê aâjàPûeú gŸe ù~÷ûMòK @[ð ùjCQò ù~ ù~Cñ aûfK Rúa^ùe cjû^ ùjaûe @bòkûhKê cÉòà Z[û jé\dùe ù^A Mêeêu @ûgâcKê @ûùi ùi ùjCQò aâjàPûeúö ùa÷\òK gòlûùe gòlûe _âûe¸ùe cjû^ ùjaûe iõKÌ gòlû \ò@û ~ûA[ûGö Gjò ùa÷\òK gòlûùe gòlû ù\C[ôaû aýqòcû^uê ùa÷\òK aòPûe ]ûeûùe “@ûPû~ðý” Kêjû~ûAQòö @ûPû~ýðe @[ð ùjCQò “ @ûPûeõ MâûjdZúZò @ûPû~ðýü”ö “ùa\ùe aâjàPûeú I @ûPû~ðý” ùjCQ«ò gòlûe \êAUò aò¦êö Gjò \êjóKê ù~ûM Keòaûe ùeLû ùjCQò i\ûPûeö Gjò \éÁòeê ùa÷\òK ~êMe MêeêKêk gòlû _¡Zò _êeêYû ùjùfaò GK Kûâ«òKûeú aòPûe]ûeû @ùU ~ûjûKê ~\ò aògßûie ijòZ KòâdûcôK eì_ \ò@û~ûG ùZùa @ûce gòlû RMZùe ù~Cñ @ûaRð^û Rcû ùjûA ~ûAQò Zûjû ZûKê _êeû _êeò i`û Keò _ûeòaö icûRùe PeòZâe @bûa ùjCQò iaêVûeê aW \êaðkZûö @ûRòe gòlû ùKak `òi RcûKeò _òfûuê _ûg KeûAaûe VòKû ù^A[ûG cûZâ ZûKê KêZâû_ò i\ûPûeú cYòhUòG KeûA _ûeò^[ûGö Gbkò gòlû iõiÚû^ Lêa iê¦e ù\ûKû^ö @ûRòKûe gòlû iõiÚû MêWÿòK ù\ûKû^\ûeú ùjûA ~ûAQòö @ûRòKûe gòlû _¡Zòùe PeòZâ MV^ C_ùe MêeêZßûùeû_ Keû~ûC^ûjñòö @ûRòKûe gòlûùe _âûAùbU I _aäòK \êAUò gŸ Zûe Kûdû aòÉûe Keò gòlûKê KkêhòZ Keòaû ij gòlK ^òRe cû^\ŠKê c¤ jeûAaiòQòö _eòùghùe GZòKò Kjòaò ~\ò @ûPû~ðý, gòlK aû Mêeê GK @MÜò aòjò^ Kû jê@«ò ùZùa ùi gòhýKê K’Y _â\ú¯ Keòùa! Rkê[ôaû \ú_jñò fòbò[ôaû \ú_Kê RkûA_ûùeö ù~ Êdõ fòbòQ«ò ùi @^ýKê Kò_eò RkûAùa? Gjûe GK C\ûjeY ù\A Mêeêu CùŸgýùe Kêjû~ûAQò “@ù§ ù^÷a ^údcû^ûü ~[û§ûü” ù~_eò @§ @§Kê eûÉû ù\LûCQòö RùY aò\ßû^u c©ùe (Character is not so much taught as caught ) @ûPûe gòLû~ûG ^ûjó, MâjY Keû~ûGö @ûRòKûe gòlû RMZe iciýû gòlKcû^u ù~ûMê ù~ùZ aòKU eì_ ]ûeY KeòQò ùiùZ aòKU aò\ýû[ðúcû^u ù~ûMê ùjûA^ûjóö icd @ûiòQò _ê^aðûe ùijò ùa÷\òK gòlû _¡ZòKê @û_ùYA CZc ~êa_òXú Z[û iõÄûe icûR MXòaûùe gòlûaòZ cûù^ aâZú ùjaû \eKûeö É