RûZòaû\ú eûR^úZò
K[ûùe Kêjû~ûG \ûgð^òK @ûù\û÷ còQ Kêùj ^ûjó, eûRù^Zû ùKùaùjùf iZ Kêùj ^ûjó û Gjû iûõ_âZòK eûR^úZòeê iZý _âcûYòZ ùjûAQò û ù~Cñ ùfûùK icûReê ùb\ûùb\
bûaKê \ìe Keòaû _ûAñ iûõi\ùe KY× `UûA Pò}ûe Ke«ò ùicûù^ _êYò ùKcòZò
^òaûðP^ú iêaò]ûaû\ùe _Wò iAZû^ _ûfUò~û@û«ò Zûe _âcûY ùjCQò ^òKUùe ùjûA[ôaû
MêReûU eûRýe aò]û^ibû ^òaûðP^ û icûRùe aòbûR^-eûR^úZò \ßûeû aòRdú ùjaûKê
·jêñ[ôaû ùfûùK ùKùZ lê\âc^û ùjûA_ûe«ò Zûjû ù\Lôaû @ûagýK û _êYò Gjò ZûZþKûkòK
i`kZû _ùWûgú eûRýKê _âiûeòZ Keò ùKcòZò `ûA\û CVûAaûfûMò ^KûeûZàK _â·e
Keû~ûA_ûùe Zûjû c¤ ùjaû @ûùc ù\LôfêYò û
^òKUùe ùgh ùjûA[ôaû MêReûU eûRýùe RûZòKê ùK¦âKeò ù~_eò ^òaûðP^ _â·e
I i´û\ _eòùahY ùjfû, ù~còZò KûjûYú _Zâ_ZâòKûùe _âKûg _ûAfû Zûjû baòhýZ
bûeZe bûMý ù~ a\kûAa ^ûjó Zûjû ^ò½òZ û Kò«ê ^òaûðP^ @[ðùe GiaêKeò KòQò ùfûùK
ù~ fûbaû^ ùjûAQ«ò Zûjû c¤ ^ò½òZ û GVûùe CùfäL Keòaû VòKþ ùja ù~ MêReûUe
182Uò aò]û^ibû ^òaûðP^ cŠkúùe RûZòMZ ùbûUeu iõLýû _âZògZ ù\Lôùf _ùUf
I _ûUò\ûe 15, lZâúd 18, Iaòiò 22, @û\òaûiú 14, @^êiìPòZ RûZò 7, cêifcû^
9, eûR_êZ 6, ùa÷gý 3, aâûjàY 3 , ùR÷^ 1.5 I _¬ûaú 1.5 ejòQ«ò û 32ahð _ìùað
eûR^úZò icúKeYKê iê\éX KeòaûKê 1980ùe KõùMâi\k Lûcþ ùKû÷gkKê MâjY Keò[ôfû
û lZâúd, jeòR^ @û\òaûiú I cêifcû^uê GKûVò Keò ZZþKûkú^ KõùMâi ù^Zû cû]aiòõj
ùiûfûuò Lûcþ eûR^úZò cû¤cùe 182eê 149 @ûi^ùe KõùMâiKê aòRdú KeûA[ôùf
û @[P Zûu gûi^ Kûkùe iõelY aòùeû]ú @ûù¦ûk^ùe 1985ùe 100 _ûUò\ûe
~êaK céZêýaeY Keò[ôùf û Kò«ê ùijò \ò^Vûeê KõùMâie _Z^ eûRýùe @ûe¸ ùjûA[ôfû
û KjòaûKê Mùf MêReûUùe _ûUò\ûe eûR^úZò 1973ùe Pòc^bûA _ùUf cêLýcªú
ùjaûVûeê @ûe¸ ùjûA[ôfû û @[P 1974ùe Zûu aòeê¡ùe CVò[ôaû ^a^òcðûY @ûù¦ûk^
icdùe \ê^ðúZò @bòù~ûMù^A Zûuê lcZûeê Gaõ KõùMâieê aûjûeKê ~òaûfûMò eûÉû
ù\LûA \ò@û~ûA[ôfû û 1975ùe @^ýRùY _ûUò\ûe aûaêbûA _ùUf
R^Zû ùcûyðûe ù^ZéZß ù^A aòRdú ùjaû ij cêLýcªú ùjûA[ôùf û Kò«ê
ieKûe 211\ò^ ·fòaû_ùe bûwò~ûA[ôfû û _ùe cû]a iòõj ùiûfûuòu
ù^ZéZßùe KõùMâi ieKûe cûZâ 108 \ò^ ·fòaû _ùe bûwò[ôfû û 1977ùe R^Zû
_ûUðò aòRdú ùjaû_ùe aûaêbûA _ê^aûðe cêLýcªú ùjùf û 1980ùe eûÁâ_Zò gûi^
Rûeò ùjaû_ùe _e ^òaûðP^ùe KõùMâie cû]a iòõj ùiûfûuò ieKûeKê @ûiòùf û
1985 ^òaûðP^ùe @ceiòõj ùP÷û]êeú cêLýcªú ùjùf û 1989ùe ùiûfûuò _ê^aûðe
lcZûKê ù`eòùf û 1990ùe Pòc^bûA _ùUf aòùR_ò ij ùc< Keò ieKûe MV^
Kùf û _ùe aòùR_òKê QûWò ùi KõùMâi ij ùc< Keò ieKûe MV^ Keò[ôùf û
1994ùe Zûu céZêý_ùe Qaòk \ûi KõùMâi _leê cêLýcªú ùjùf û 1995ùe
_ûUò\ûe icûRe aWù^Zû ùKgêbûA _ùUf aòùR_ò _leê _âû[ðú ùjûA aòRdú ùjaû ij
cêLýcªú ùjùf û 221 \ò^_ùe Zûu a\kùe iêùeg ùcùjUû cêLýcªú ùjùf û
Gjû _ùe gue iòõj aûùNfû aòù\âûj Keòaûeê 23 @ùKÖûae 1996eê 4 cûyð 1998
~ûG Zûu \k eûÁâúd R^Zû_ûUðò _leê 2RY cêLýcªú ùjùf û 1998ùe ùKYêbûA
_ùUf aòùR_òe _âû[ðú bûùa aòRdú ùjûA cêLýcªú ùjùf û Zûue \êaðk ÊûiÚý Gaõ
bìcòKµ NUYûùe [A[û^ Kû~ðý aòk´ ùjaû ù~ûMê 2001ùe ^ùe¦â ùcû\òuê cêLýcªú
bûùa ùNûhYû Keû~ûA MêReûUKê _Vû~ûA[ôfû û ùijò\ò^Vûeê 2014 ~ûG ùi cêLýcªú
ejòùf û _ùe @û^¦òùa^ _ùUf \ûdòZßùe ejòùf û Kò«ê Zûu Kû~ðýùe aòùR_ò i«êÁ
^ùjûA Zûu iÚû^ùe aòRd eê_ûYúuê cêLýcªú Kfû û @ûC Gùa _êYò[ùe 2017ùe
aòRd eê_ûYú cêLýcªú ùjûAQ«ò û
Kò«ê MZ ^òaûðP^ùe Lûcþ eûR^úZòKê @È Keò _êYò[ùe KõùMâi icÉuê GKûVò Kfû
û 2015eê _Qê@û ùaûfò ^òRKê Kjê[ôaû @ûMê@û _ûUò\ûeu iõelY @ûù¦ûk^ eûRýùe
·fòaû_ùe @ù^K jòõiûKûŠ ùjûA[ôfû û Gjò icdùe ùKùZK @*kùe RûZòMZ iõNhð
ùfûKu c¤ùe ùjûA[ôfû û Gjò \êAùMûÂúKê ^òR _lKê @ûYòaû_ûAñ KõùMâi _ûUò\ûe
iõMV^e jûŸòðK _ùUf, RûZòaû\ú RòùMÜg ùcIßûYú Gaõ Iaòiò ù^Zû @ùÌg VûùKûeu
ijûdZû ù^A ieKûe MV^_ûAñ Lêaþ RûZòaû\ú _â·e PkûAfû û Gjò _â·eùe @ù^K
MYcû¤c c¤ iûcòf ùjùf û R^cZKê _âbûaòZ Kfû_eò ùfLûcû^ ùfLûMfû û 22
^ùb´e \ò^ jûŸòðKu _ûUò\ûe @^ûcZ (iõelY) @ûù¦ûk^ icòZò KõùMâi \ßûeû
_âÉûaòZ i´ò]û^ aòùeû]ú 50 _âZògZeê @]ôK iõelY _âÉûaKê ÊúKûe Keò ic[ð^
ùNûhYû Kfû û KûeY i´ò]û^e ]ûeû 46 I 31 iò @^ê~ûdú iõelYe iúcû iê_âòcùKûUð
^ò¡ûðeòZ KeòiûeòQ«ò û Kò«ê G_eò GK @i¸a _âÉûaKê ic[ð^ Keòaû _ûUò\ûe ù^Zûcû^u
cêLðûcú QWû @^ý KòQò ^êùjñ û AŠò@û UêùWe iû´û\òK C\d iûjêeKûe 18^ùb´e
iõLýûùe ùfLôùf- “~ûjûe Mûñ, Zûjûe MêReûU” gúhðK ùfLû û ùi[ôùe ùi ùfLôùf
~êaZâdú RòùMÜg ùcIßûYú, jûŸòðK _ùUf I @ùÌg VûùKûeu _âbûa ijeùe ù~còZò
cRaêZ ùicòZò Mâûcû*kùe (_é-44) ejòQò û @[P _ùe ijeû*kùe Gjò Zò^òù^Zûu
_âbûa ^[ôaû _âcûYòZ ùjûAQò û ùi @ûjêeò c¤ ùfLôùf ù~ Ròfäû _eòh\ ^òaûðP^ùe
31eê 23Uò @ûi^ùe KõùMâi aòRdú ùjaû ù~ûMê KõùMâi ieKûeKê ù`eòaû RYû_WêQò
(_é-43) û Kò«ê KõùMâi ieKûeuê ù`eò_ûeòfû ^ûjó aeõ 1985 ^òaûðP^ _eVê
100 @ûi^ _ûAaû c¤ i¸a ùjfû^ûjó, ieKûeZ @ù^K \ìee K[û û ùicòZò ^ûdK
@ûIßûRùe eaògue ùfLôùf - “MêReûUùe KõùMâie KûdûKÌùe _eòa©ð^ ùja
(iõLýû-1 ahð-12, _é-72) û Kò«ê KõùMâie _eòa©ð^ ùicòZò KòQò ùjûA^ûjó û @[P
aòùR_ò ieKûeKê @ûiòaû ù~ûMê ùKcòZò iû´û\òKu MûZâ\ûj ùjûAQò Zûe _âcûY RùY
aòùghmu bûhûùe - “GùZ @]ôK cêLýcªú, eûRý_ûk, @û_Yue ejòQ«ò, aòùeû]ú
\k ù^Zû ùKjò ^ûjû«ò û GùZ gqògûkú lcZû @û_Y @^ý ùKû÷Yiò ù\gùe ù\LôQ«ò
Kò? ùÊzû·eú I iêfZû^u K[û QûW«ê û bûeZ _ûAñ G_eò lcZû KY VòKþ ?” û
(eûÁâicûR, _é- 10, ahð 4, @-9)û ùijò_eò NéYûaûPK g±ùe aòKûge aòùeû]ùe
KõùMâi _â·eKfû “aòKûg MûùŠû [ùdû ùQ” û @[ðûZþ aòKûg _ûMk ùjûA~ûAQò û \úNð\ò^
]eò lcZûVûeê aûjûùe ejòaû\ßûeû \k Kò_eò jZûg ùjûA_ùW Gjò ùiäûMû^ Zûe _âcûY
û ùZùa Êû]ú^Zû _eVûeê 1985_~ðý« MêReûUùe KõùMâie ic[ð^jûe 50eê 55
_âZògZ [ôfû,Gùa 33eê 41 c¤ùe fUKòQò û KõùMâie RûZò_ûZò eûR^úZò Kò_eò Zûe
lZòe KûeY ùjûAQò ùi iõ_Kðùe iû´û\òK a^Ißûeúu cZ CùfäLù~ûMý- “G icÉ
eûR^úZòK AZòjûieê ùMûUòG aòhd ÆÁ ù~ \k bòZùe ù^Zûcû^u aýqòMZ lcZûùfûb
Gaõ icûRùe RûZòMêWòK c¤ùe _âZò\ߦßòZûKê ^òdªY Keòaû ùlZâùe KõùMâiVûeê aòùR_ò
@]ôK i`k ejò@ûiòQò û Gjû jó MêReûUùe ùicû^u ]ûeûaûjòK 19ahð gûi^e ejiý
û (I_ò^ò@^ ù_ûÁ, _é-40, ahð 3, iõ-7) iõLýûfNê cêifcû^uê KõùMâi ^òRe
ùbûUaýûu bûùa @ûRò~ûG cù^ Keò[ôùf ùjñ Zûjû iaêVò i`k ùjûA^ûjó û MêReûU
_âù\g aòùR_ò @ÌiõLýK ùife @¤l cê`ò cjaêa @fò PòÉò Gjûe i_lùe _âcûY
ù\A KjòQ«ò- “2010 _*ûdZ ^òaûðP^ùe aòùR_ò 350 RY cêifcû^uê _âû[ðú Keò[ôfû,
240 RY aòRdú ùjûA[ôùf û 2015ùe icû^ iõLýK _âû[ðúu c¤eê 200 RY
aòRdú ùjûA[ôùf “(I_ò^ò@^þ ù_ûÁ, _é-19, ahð-4, iõ-4) û PkòZahð cêifòc ajêk
_½òc MêReûUe 18Uò @ûi^eê 9Uòùe aòùR_ò aòRdú ùjûAQò û
jò¦êcû^u _âZò eûjêk Mû§òu iõKú‰ð cû^iòKZûe GK _âcûY ù\CQò û 20@MÁ
2014ùe cjòkû KõùMâi _leê ^ì@û\òfäúe ZûfþùKûUeû ÁûWòdcVûùe @ûùdûRòZ eûRòa
Mû§ò Rd«úùe eûjêk Kjò[ôùf - “ù~Cñcûù^ c¦òe ~û@û«ò, @û_Ycû^uê cû I bCYú
ùaûfò Kj«ò, ùijòcûù^ jòñ @û_Ycû^uê Leû_ aýajûe ù\LûA[û«ò û c¦òeùe ùicûù^
ù\aúu _ìRû Ke«ò û Kò«ê ùijò ùfûùK ai bòZùe @û_Ycû^uê Leû_ aýajûe Ke«ò û”
@[P ùijò eûjêkuê ^òaûðP^ _ûAñ MêReûUùe 20Uò c¦òe \gð^ KeòaûKê ùjfû û ùiûiò@ûf
còWò@ûùe eûRúa Mû§úuê cêLûMÜò ù\aû I _âòduû Mû§òu aòaûj icdùe K^ýû\û^ eúZòe
`ùUû QûWòaûKê ùjfû û ^òRKê gòabq ùaûfò Kjò \ßûeKûe ùiûc^û[ c¦òeKê ~òaûKê _Wòfû
û aò¾êbq Kjò @j¹\ûaû\e RM^Üû[ c¦òeKê ~ûA cêŠùe ZòkK fMûAaûKê ùjfû û
MêReûUe C^ûVûùe RûZòMZ iõNhð _ùe RòùMÜg ùcIßûYú G^þRòIcû^u ijûdZû
Kâùc \kòZ @]ôKûe fWZ icòZò ^ûcùe @ûù¦ûk^ PkûA[ôùf û bûeZúd
ùaû÷¡ iõNe ùiûc^û[ gûLûe Ròfäû iõ_û\K gâaY Kêcûe Mòeò G iõ_Kðùe
Kj«ò- “RòùMÜg ùcIßûYúu _ìeû @ûù¦ûk^ aòù\gú G^þRòI ]^ùe _eò·kòZ û ùi ^òRKê RùY \kòZ ù^Zû Kêj«ò û Kò«ê ù~Cñ C^û ^ûcùe ùi eûR^úZò KeêQ«ò,
ùiVûKûe ùfûùK Zûu @ûù¦ûk^ ijòZ ^ûjû«ò û KõùMâiùe iûcòf ùjûA[ôaû @ùÌg
VûùKûeu ^òR RûZò ùfûùK 20_âZògZ û @^ý 24_âZògZ Iaòiò ùfûùK Zûuê ^òR
ù^Zûbûùa MâjY KeòaûKê ^ûeûR û @ûCUfêKþ _ZâòKûùe MêReûUe RûZòaû\ú eûR^úZò
iõ_Kðùe 5-18 Wòùi´e 2012 iõLýûùe c^úg ùcùj…ûu c«aý ùagþ CùfäL^úd
“ùMûUòG K[û iZ ù~ aòKûge aòhd I \ûaòe _eòaù©ð Gjò ^òaûðP^ ùKak Gaõ ùKak
RûZòaû\Kê @û]ûe Keò fXû~ûCQò û” @[P Gjò ^òaûðP^ùe Iaòiò @ûi^ùe aòùR_ò 15@ûi^
fûbKeò MZ[eVûeê ùMûUòG @ûi^ @]ôK fûb Kfûùaùk ùcIßûYúu _Qê@ûaMðe iõelòZ
13Uò @ûi^eê 7Uò aòùR_ò i_lùe ~ûAQò û
GK[û iZ ù~ Uuû a\kKê ù^A ù~_eò iûeûù\gùe ^KûeûZàK _â·e KeûMfû Zûjû C©e _âù\g ^òaûðP^ùe ùaKûe _âcûYòZ ùjfû û ùicòZò RòGiþUòKê ù^A Maþae
iòõj UòKi Kjò eûjêk Mû§ò `ûA\û ù^aûKê ·jófû ùaùk iêeUe 16eê 15 eûRýe
39Uò ijeû*keê 33Uò, ùQûU ijee 45Uòeê 26 @ûi^ùe aòùR_ò aòRdú ùjûAQò û
ùijò_eò Mâûcû*ke 98eê 40ùe aòRdú ùjûA aòùR_òKê _ìað[e Zêk^ûùe ùKùZK
@ûi^ jeûAaûKê _WòQò û Kò«ê @û\òaûiú @*kùe ùcûU 27Uò @ûi^eê MZ[e Zêk^ûùe
@]ôK 3Uò @ûi^ _ûA aòùR_ò 14Uò @ûi^ùe aòRdú ùjûAQò û ùZYê @û\òaûiúcûù^ jûcþ
eûR^úZòKê aòùeû] Keò[ôaû Kêjû~ûA_ûùe û aòùeû]úu _â·e iù©ß beêP, afiû\,
aùWû\eû, @j¹\ûaû\ _eò ijeùe aòùR_ò bf Keòaû ij iêeUe icÉ 12Uò @ûi^ùe
aòRdú ùjûAQò û ùK¦âcªú _âKûg RûbùWKeu GK c«aý RûZòaû\ eûR^úZòKê ù^A
ùXe PyðòZ ùjûAQò -“ù~ùZùaùk iaê aòùeû]ú ùMûUòG \k aòeê¡ùe RûZò @û]ûeùe
MêReûU _eò GKûVò jê@«ò, ùiùZùaùk fùXA ùRûe\ûe jêG û Gjò fùXAKê ù~còZò jó
ùjùf fXò aòRdú ùjaûKê _Wòa û”
RûZò_ûZò eûR^úZòe icúlûKeò iû´û\òK _ò.@ûe. eùcg iaêVê bf cZ eLôQ«ò
“iaKû iû[ iaþKû aòKûg aû©ðû ùagþ ÆÁ [ôfû û MêReûU G_eòKò bûeZe ùKû÷Yiò iÚû^ùe
RûZòaû\e iÚû^ ^ûjó û KõùMâi\k ù~Cñ RûZòMZ ùc< MV^ Keò[ôfû ZûKê _âZòjZ Keòaû
fûMò Gjû _~ðýûdaûPú ùjûA[ôfû û” RûZòaû\ú eûR^úZòKê _QKê ùVfò aòKûgaû\ú eûR^úZò
@ûWKê @ûùMA~òaûùe ùcû\òu i`kZûKê flý Keò ùi cZ ù\AQ«ò “ùcû\ò G_eò RùY
ù^Zû ~òG @aòeZ Kû~ðý Keò[û«ò û bûeZe bûacì©ðòùe _eòa©ð^ _ûAñ ù\geê aòù\g~ûG
KVò^ _eògâc Ke«ò û ùif`ò Vûeê jßûUi @û_þe ^ìZ^ cû¤cùe ùKûUò ùKûUò ùfûKu
ij iõ_Kðelû Ke«ò û c^þ Kú aûZþ _eò ùeWòI bûhYùe Zûu ùgâûZûcŠkúu ^òKUùe
_j*ôaû _ûAñ _êeêYû cû¤c ùeWòIKê c¤ @û_YûAaûKê _i¦ Keò[û«ò û” (I_^, _é-16,
8 Rû^ê@ûeú -2018)
RûZòaû\ú eûR^úZòKê _QKê ùVfòaû _ûAñ MêReûUe aòKûgcêLú eûR^úZò i`k ùjûAQò
û Gjûe KûeY 2002-03ùe aòUò KU^ C_ôû\^ MêReûUùe 1.4ùKûUò MY×û (1MY×û-
130 Kò.Mâû) [ôfûùaùk 2013-14ùakKê 3.98 ùKûUò MY×ûùe _j*ôfû û Gùa
eûRýe _âZò 1000aMð Kò.cò ùlZâ`k @*kùe 930 Kò.còeê @]ôK iWK ejòQò, G[ôeê
@]ôK _KÑû iWK û ùcû\òu cêLýcªòZß Kûkùe MêReûU eûRýe aòKûg\e 10_âZògZ
ejò[ôfû û ù\g R^iõLýûe cûZâ 5 _âZògZ MêReûUùe [ôùf ùjñ ùcûU Rò.Wò._òùe 7.6
_âZògZ, e¯û^úùe 22_âZògZ @õg ejòQò û ùcû\òu gûi^ Kûkùe eûRýe _âcêL gòÌ_Zò
ù\ge aW gòÌ_Zò bûùa aògßùe @ù^KZâ gòÌ ùLûfòaûùe ilc ùjûAQ«ò û Gùa
^òaûðP^ùe aòKûgKê @û]ûeKeò aòùR_ò _ê^½ eûRýùe ieKûe MV^ KeòQò û ùZùa
aòKûge aòùeû]ú RûZò ùjûA_ûeòa ^ûjó, ùfûùK c¤ GjûKê ùLûfû jé\dùe ÊúKûe Keòùa
^ûjó, MêReûU Gjûe ÆÁ _âcûY û
K[ûùe Kêjû~ûG \ûgð^òK @ûù\û÷ còQ Kêùj ^ûjó, eûRù^Zû ùKùaùjùf iZ Kêùj ^ûjó û Gjû iûõ_âZòK eûR^úZòeê iZý _âcûYòZ ùjûAQò û ù~Cñ ùfûùK icûReê ùb\ûùb\
bûaKê \ìe Keòaû _ûAñ iûõi\ùe KY× `UûA Pò}ûe Ke«ò ùicûù^ _êYò ùKcòZò
^òaûðP^ú iêaò]ûaû\ùe _Wò iAZû^ _ûfUò~û@û«ò Zûe _âcûY ùjCQò ^òKUùe ùjûA[ôaû
MêReûU eûRýe aò]û^ibû ^òaûðP^ û icûRùe aòbûR^-eûR^úZò \ßûeû aòRdú ùjaûKê
·jêñ[ôaû ùfûùK ùKùZ lê\âc^û ùjûA_ûe«ò Zûjû ù\Lôaû @ûagýK û _êYò Gjò ZûZþKûkòK
i`kZû _ùWûgú eûRýKê _âiûeòZ Keò ùKcòZò `ûA\û CVûAaûfûMò ^KûeûZàK _â·e
Keû~ûA_ûùe Zûjû c¤ ùjaû @ûùc ù\LôfêYò û
^òKUùe ùgh ùjûA[ôaû MêReûU eûRýùe RûZòKê ùK¦âKeò ù~_eò ^òaûðP^ _â·e
I i´û\ _eòùahY ùjfû, ù~còZò KûjûYú _Zâ_ZâòKûùe _âKûg _ûAfû Zûjû baòhýZ
bûeZe bûMý ù~ a\kûAa ^ûjó Zûjû ^ò½òZ û Kò«ê ^òaûðP^ @[ðùe GiaêKeò KòQò ùfûùK
ù~ fûbaû^ ùjûAQ«ò Zûjû c¤ ^ò½òZ û GVûùe CùfäL Keòaû VòKþ ùja ù~ MêReûUe
182Uò aò]û^ibû ^òaûðP^ cŠkúùe RûZòMZ ùbûUeu iõLýû _âZògZ ù\Lôùf _ùUf
I _ûUò\ûe 15, lZâúd 18, Iaòiò 22, @û\òaûiú 14, @^êiìPòZ RûZò 7, cêifcû^
9, eûR_êZ 6, ùa÷gý 3, aâûjàY 3 , ùR÷^ 1.5 I _¬ûaú 1.5 ejòQ«ò û 32ahð _ìùað
eûR^úZò icúKeYKê iê\éX KeòaûKê 1980ùe KõùMâi\k Lûcþ ùKû÷gkKê MâjY Keò[ôfû
û lZâúd, jeòR^ @û\òaûiú I cêifcû^uê GKûVò Keò ZZþKûkú^ KõùMâi ù^Zû cû]aiòõj
ùiûfûuò Lûcþ eûR^úZò cû¤cùe 182eê 149 @ûi^ùe KõùMâiKê aòRdú KeûA[ôùf
û @[P Zûu gûi^ Kûkùe iõelY aòùeû]ú @ûù¦ûk^ùe 1985ùe 100 _ûUò\ûe
~êaK céZêýaeY Keò[ôùf û Kò«ê ùijò \ò^Vûeê KõùMâie _Z^ eûRýùe @ûe¸ ùjûA[ôfû
û KjòaûKê Mùf MêReûUùe _ûUò\ûe eûR^úZò 1973ùe Pòc^bûA _ùUf cêLýcªú
ùjaûVûeê @ûe¸ ùjûA[ôfû û @[P 1974ùe Zûu aòeê¡ùe CVò[ôaû ^a^òcðûY @ûù¦ûk^
icdùe \ê^ðúZò @bòù~ûMù^A Zûuê lcZûeê Gaõ KõùMâieê aûjûeKê ~òaûfûMò eûÉû
ù\LûA \ò@û~ûA[ôfû û 1975ùe @^ýRùY _ûUò\ûe aûaêbûA _ùUf
R^Zû ùcûyðûe ù^ZéZß ù^A aòRdú ùjaû ij cêLýcªú ùjûA[ôùf û Kò«ê
ieKûe 211\ò^ ·fòaû_ùe bûwò~ûA[ôfû û _ùe cû]a iòõj ùiûfûuòu
ù^ZéZßùe KõùMâi ieKûe cûZâ 108 \ò^ ·fòaû _ùe bûwò[ôfû û 1977ùe R^Zû
_ûUðò aòRdú ùjaû_ùe aûaêbûA _ê^aûðe cêLýcªú ùjùf û 1980ùe eûÁâ_Zò gûi^
Rûeò ùjaû_ùe _e ^òaûðP^ùe KõùMâie cû]a iòõj ùiûfûuò ieKûeKê @ûiòùf û
1985 ^òaûðP^ùe @ceiòõj ùP÷û]êeú cêLýcªú ùjùf û 1989ùe ùiûfûuò _ê^aûðe
lcZûKê ù`eòùf û 1990ùe Pòc^bûA _ùUf aòùR_ò ij ùc< Keò ieKûe MV^
Kùf û _ùe aòùR_òKê QûWò ùi KõùMâi ij ùc< Keò ieKûe MV^ Keò[ôùf û
1994ùe Zûu céZêý_ùe Qaòk \ûi KõùMâi _leê cêLýcªú ùjùf û 1995ùe
_ûUò\ûe icûRe aWù^Zû ùKgêbûA _ùUf aòùR_ò _leê _âû[ðú ùjûA aòRdú ùjaû ij
cêLýcªú ùjùf û 221 \ò^_ùe Zûu a\kùe iêùeg ùcùjUû cêLýcªú ùjùf û
Gjû _ùe gue iòõj aûùNfû aòù\âûj Keòaûeê 23 @ùKÖûae 1996eê 4 cûyð 1998
~ûG Zûu \k eûÁâúd R^Zû_ûUðò _leê 2RY cêLýcªú ùjùf û 1998ùe ùKYêbûA
_ùUf aòùR_òe _âû[ðú bûùa aòRdú ùjûA cêLýcªú ùjùf û Zûue \êaðk ÊûiÚý Gaõ
bìcòKµ NUYûùe [A[û^ Kû~ðý aòk´ ùjaû ù~ûMê 2001ùe ^ùe¦â ùcû\òuê cêLýcªú
bûùa ùNûhYû Keû~ûA MêReûUKê _Vû~ûA[ôfû û ùijò\ò^Vûeê 2014 ~ûG ùi cêLýcªú
ejòùf û _ùe @û^¦òùa^ _ùUf \ûdòZßùe ejòùf û Kò«ê Zûu Kû~ðýùe aòùR_ò i«êÁ
^ùjûA Zûu iÚû^ùe aòRd eê_ûYúuê cêLýcªú Kfû û @ûC Gùa _êYò[ùe 2017ùe
aòRd eê_ûYú cêLýcªú ùjûAQ«ò û
Kò«ê MZ ^òaûðP^ùe Lûcþ eûR^úZòKê @È Keò _êYò[ùe KõùMâi icÉuê GKûVò Kfû
û 2015eê _Qê@û ùaûfò ^òRKê Kjê[ôaû @ûMê@û _ûUò\ûeu iõelY @ûù¦ûk^ eûRýùe
·fòaû_ùe @ù^K jòõiûKûŠ ùjûA[ôfû û Gjò icdùe ùKùZK @*kùe RûZòMZ iõNhð
ùfûKu c¤ùe ùjûA[ôfû û Gjò \êAùMûÂúKê ^òR _lKê @ûYòaû_ûAñ KõùMâi _ûUò\ûe
iõMV^e jûŸòðK _ùUf, RûZòaû\ú RòùMÜg ùcIßûYú Gaõ Iaòiò ù^Zû @ùÌg VûùKûeu
ijûdZû ù^A ieKûe MV^_ûAñ Lêaþ RûZòaû\ú _â·e PkûAfû û Gjò _â·eùe @ù^K
MYcû¤c c¤ iûcòf ùjùf û R^cZKê _âbûaòZ Kfû_eò ùfLûcû^ ùfLûMfû û 22
^ùb´e \ò^ jûŸòðKu _ûUò\ûe @^ûcZ (iõelY) @ûù¦ûk^ icòZò KõùMâi \ßûeû
_âÉûaòZ i´ò]û^ aòùeû]ú 50 _âZògZeê @]ôK iõelY _âÉûaKê ÊúKûe Keò ic[ð^
ùNûhYû Kfû û KûeY i´ò]û^e ]ûeû 46 I 31 iò @^ê~ûdú iõelYe iúcû iê_âòcùKûUð
^ò¡ûðeòZ KeòiûeòQ«ò û Kò«ê G_eò GK @i¸a _âÉûaKê ic[ð^ Keòaû _ûUò\ûe ù^Zûcû^u
cêLðûcú QWû @^ý KòQò ^êùjñ û AŠò@û UêùWe iû´û\òK C\d iûjêeKûe 18^ùb´e
iõLýûùe ùfLôùf- “~ûjûe Mûñ, Zûjûe MêReûU” gúhðK ùfLû û ùi[ôùe ùi ùfLôùf
~êaZâdú RòùMÜg ùcIßûYú, jûŸòðK _ùUf I @ùÌg VûùKûeu _âbûa ijeùe ù~còZò
cRaêZ ùicòZò Mâûcû*kùe (_é-44) ejòQò û @[P _ùe ijeû*kùe Gjò Zò^òù^Zûu
_âbûa ^[ôaû _âcûYòZ ùjûAQò û ùi @ûjêeò c¤ ùfLôùf ù~ Ròfäû _eòh\ ^òaûðP^ùe
31eê 23Uò @ûi^ùe KõùMâi aòRdú ùjaû ù~ûMê KõùMâi ieKûeKê ù`eòaû RYû_WêQò
(_é-43) û Kò«ê KõùMâi ieKûeuê ù`eò_ûeòfû ^ûjó aeõ 1985 ^òaûðP^ _eVê
100 @ûi^ _ûAaû c¤ i¸a ùjfû^ûjó, ieKûeZ @ù^K \ìee K[û û ùicòZò ^ûdK
@ûIßûRùe eaògue ùfLôùf - “MêReûUùe KõùMâie KûdûKÌùe _eòa©ð^ ùja
(iõLýû-1 ahð-12, _é-72) û Kò«ê KõùMâie _eòa©ð^ ùicòZò KòQò ùjûA^ûjó û @[P
aòùR_ò ieKûeKê @ûiòaû ù~ûMê ùKcòZò iû´û\òKu MûZâ\ûj ùjûAQò Zûe _âcûY RùY
aòùghmu bûhûùe - “GùZ @]ôK cêLýcªú, eûRý_ûk, @û_Yue ejòQ«ò, aòùeû]ú
\k ù^Zû ùKjò ^ûjû«ò û GùZ gqògûkú lcZû @û_Y @^ý ùKû÷Yiò ù\gùe ù\LôQ«ò
Kò? ùÊzû·eú I iêfZû^u K[û QûW«ê û bûeZ _ûAñ G_eò lcZû KY VòKþ ?” û
(eûÁâicûR, _é- 10, ahð 4, @-9)û ùijò_eò NéYûaûPK g±ùe aòKûge aòùeû]ùe
KõùMâi _â·eKfû “aòKûg MûùŠû [ùdû ùQ” û @[ðûZþ aòKûg _ûMk ùjûA~ûAQò û \úNð\ò^
]eò lcZûVûeê aûjûùe ejòaû\ßûeû \k Kò_eò jZûg ùjûA_ùW Gjò ùiäûMû^ Zûe _âcûY
û ùZùa Êû]ú^Zû _eVûeê 1985_~ðý« MêReûUùe KõùMâie ic[ð^jûe 50eê 55
_âZògZ [ôfû,Gùa 33eê 41 c¤ùe fUKòQò û KõùMâie RûZò_ûZò eûR^úZò Kò_eò Zûe
lZòe KûeY ùjûAQò ùi iõ_Kðùe iû´û\òK a^Ißûeúu cZ CùfäLù~ûMý- “G icÉ
eûR^úZòK AZòjûieê ùMûUòG aòhd ÆÁ ù~ \k bòZùe ù^Zûcû^u aýqòMZ lcZûùfûb
Gaõ icûRùe RûZòMêWòK c¤ùe _âZò\ߦßòZûKê ^òdªY Keòaû ùlZâùe KõùMâiVûeê aòùR_ò
@]ôK i`k ejò@ûiòQò û Gjû jó MêReûUùe ùicû^u ]ûeûaûjòK 19ahð gûi^e ejiý
û (I_ò^ò@^ ù_ûÁ, _é-40, ahð 3, iõ-7) iõLýûfNê cêifcû^uê KõùMâi ^òRe
ùbûUaýûu bûùa @ûRò~ûG cù^ Keò[ôùf ùjñ Zûjû iaêVò i`k ùjûA^ûjó û MêReûU
_âù\g aòùR_ò @ÌiõLýK ùife @¤l cê`ò cjaêa @fò PòÉò Gjûe i_lùe _âcûY
ù\A KjòQ«ò- “2010 _*ûdZ ^òaûðP^ùe aòùR_ò 350 RY cêifcû^uê _âû[ðú Keò[ôfû,
240 RY aòRdú ùjûA[ôùf û 2015ùe icû^ iõLýK _âû[ðúu c¤eê 200 RY
aòRdú ùjûA[ôùf “(I_ò^ò@^þ ù_ûÁ, _é-19, ahð-4, iõ-4) û PkòZahð cêifòc ajêk
_½òc MêReûUe 18Uò @ûi^eê 9Uòùe aòùR_ò aòRdú ùjûAQò û
jò¦êcû^u _âZò eûjêk Mû§òu iõKú‰ð cû^iòKZûe GK _âcûY ù\CQò û 20@MÁ
2014ùe cjòkû KõùMâi _leê ^ì@û\òfäúe ZûfþùKûUeû ÁûWòdcVûùe @ûùdûRòZ eûRòa
Mû§ò Rd«úùe eûjêk Kjò[ôùf - “ù~Cñcûù^ c¦òe ~û@û«ò, @û_Ycû^uê cû I bCYú
ùaûfò Kj«ò, ùijòcûù^ jòñ @û_Ycû^uê Leû_ aýajûe ù\LûA[û«ò û c¦òeùe ùicûù^
ù\aúu _ìRû Ke«ò û Kò«ê ùijò ùfûùK ai bòZùe @û_Ycû^uê Leû_ aýajûe Ke«ò û”
@[P ùijò eûjêkuê ^òaûðP^ _ûAñ MêReûUùe 20Uò c¦òe \gð^ KeòaûKê ùjfû û ùiûiò@ûf
còWò@ûùe eûRúa Mû§úuê cêLûMÜò ù\aû I _âòduû Mû§òu aòaûj icdùe K^ýû\û^ eúZòe
`ùUû QûWòaûKê ùjfû û ^òRKê gòabq ùaûfò Kjò \ßûeKûe ùiûc^û[ c¦òeKê ~òaûKê _Wòfû
û aò¾êbq Kjò @j¹\ûaû\e RM^Üû[ c¦òeKê ~ûA cêŠùe ZòkK fMûAaûKê ùjfû û
MêReûUe C^ûVûùe RûZòMZ iõNhð _ùe RòùMÜg ùcIßûYú G^þRòIcû^u ijûdZû
Kâùc \kòZ @]ôKûe fWZ icòZò ^ûcùe @ûù¦ûk^ PkûA[ôùf û bûeZúd
ùaû÷¡ iõNe ùiûc^û[ gûLûe Ròfäû iõ_û\K gâaY Kêcûe Mòeò G iõ_Kðùe
Kj«ò- “RòùMÜg ùcIßûYúu _ìeû @ûù¦ûk^ aòù\gú G^þRòI ]^ùe _eò·kòZ û ùi ^òRKê RùY \kòZ ù^Zû Kêj«ò û Kò«ê ù~Cñ C^û ^ûcùe ùi eûR^úZò KeêQ«ò,
ùiVûKûe ùfûùK Zûu @ûù¦ûk^ ijòZ ^ûjû«ò û KõùMâiùe iûcòf ùjûA[ôaû @ùÌg
VûùKûeu ^òR RûZò ùfûùK 20_âZògZ û @^ý 24_âZògZ Iaòiò ùfûùK Zûuê ^òR
ù^Zûbûùa MâjY KeòaûKê ^ûeûR û @ûCUfêKþ _ZâòKûùe MêReûUe RûZòaû\ú eûR^úZò
iõ_Kðùe 5-18 Wòùi´e 2012 iõLýûùe c^úg ùcùj…ûu c«aý ùagþ CùfäL^úd
“ùMûUòG K[û iZ ù~ aòKûge aòhd I \ûaòe _eòaù©ð Gjò ^òaûðP^ ùKak Gaõ ùKak
RûZòaû\Kê @û]ûe Keò fXû~ûCQò û” @[P Gjò ^òaûðP^ùe Iaòiò @ûi^ùe aòùR_ò 15@ûi^
fûbKeò MZ[eVûeê ùMûUòG @ûi^ @]ôK fûb Kfûùaùk ùcIßûYúu _Qê@ûaMðe iõelòZ
13Uò @ûi^eê 7Uò aòùR_ò i_lùe ~ûAQò û
GK[û iZ ù~ Uuû a\kKê ù^A ù~_eò iûeûù\gùe ^KûeûZàK _â·e KeûMfû Zûjû C©e _âù\g ^òaûðP^ùe ùaKûe _âcûYòZ ùjfû û ùicòZò RòGiþUòKê ù^A Maþae
iòõj UòKi Kjò eûjêk Mû§ò `ûA\û ù^aûKê ·jófû ùaùk iêeUe 16eê 15 eûRýe
39Uò ijeû*keê 33Uò, ùQûU ijee 45Uòeê 26 @ûi^ùe aòùR_ò aòRdú ùjûAQò û
ùijò_eò Mâûcû*ke 98eê 40ùe aòRdú ùjûA aòùR_òKê _ìað[e Zêk^ûùe ùKùZK
@ûi^ jeûAaûKê _WòQò û Kò«ê @û\òaûiú @*kùe ùcûU 27Uò @ûi^eê MZ[e Zêk^ûùe
@]ôK 3Uò @ûi^ _ûA aòùR_ò 14Uò @ûi^ùe aòRdú ùjûAQò û ùZYê @û\òaûiúcûù^ jûcþ
eûR^úZòKê aòùeû] Keò[ôaû Kêjû~ûA_ûùe û aòùeû]úu _â·e iù©ß beêP, afiû\,
aùWû\eû, @j¹\ûaû\ _eò ijeùe aòùR_ò bf Keòaû ij iêeUe icÉ 12Uò @ûi^ùe
aòRdú ùjûAQò û ùK¦âcªú _âKûg RûbùWKeu GK c«aý RûZòaû\ eûR^úZòKê ù^A
ùXe PyðòZ ùjûAQò -“ù~ùZùaùk iaê aòùeû]ú ùMûUòG \k aòeê¡ùe RûZò @û]ûeùe
MêReûU _eò GKûVò jê@«ò, ùiùZùaùk fùXA ùRûe\ûe jêG û Gjò fùXAKê ù~còZò jó
ùjùf fXò aòRdú ùjaûKê _Wòa û”
RûZò_ûZò eûR^úZòe icúlûKeò iû´û\òK _ò.@ûe. eùcg iaêVê bf cZ eLôQ«ò
“iaKû iû[ iaþKû aòKûg aû©ðû ùagþ ÆÁ [ôfû û MêReûU G_eòKò bûeZe ùKû÷Yiò iÚû^ùe
RûZòaû\e iÚû^ ^ûjó û KõùMâi\k ù~Cñ RûZòMZ ùc< MV^ Keò[ôfû ZûKê _âZòjZ Keòaû
fûMò Gjû _~ðýûdaûPú ùjûA[ôfû û” RûZòaû\ú eûR^úZòKê _QKê ùVfò aòKûgaû\ú eûR^úZò
@ûWKê @ûùMA~òaûùe ùcû\òu i`kZûKê flý Keò ùi cZ ù\AQ«ò “ùcû\ò G_eò RùY
ù^Zû ~òG @aòeZ Kû~ðý Keò[û«ò û bûeZe bûacì©ðòùe _eòa©ð^ _ûAñ ù\geê aòù\g~ûG
KVò^ _eògâc Ke«ò û ùif`ò Vûeê jßûUi @û_þe ^ìZ^ cû¤cùe ùKûUò ùKûUò ùfûKu
ij iõ_Kðelû Ke«ò û c^þ Kú aûZþ _eò ùeWòI bûhYùe Zûu ùgâûZûcŠkúu ^òKUùe
_j*ôaû _ûAñ _êeêYû cû¤c ùeWòIKê c¤ @û_YûAaûKê _i¦ Keò[û«ò û” (I_^, _é-16,
8 Rû^ê@ûeú -2018)
RûZòaû\ú eûR^úZòKê _QKê ùVfòaû _ûAñ MêReûUe aòKûgcêLú eûR^úZò i`k ùjûAQò
û Gjûe KûeY 2002-03ùe aòUò KU^ C_ôû\^ MêReûUùe 1.4ùKûUò MY×û (1MY×û-
130 Kò.Mâû) [ôfûùaùk 2013-14ùakKê 3.98 ùKûUò MY×ûùe _j*ôfû û Gùa
eûRýe _âZò 1000aMð Kò.cò ùlZâ`k @*kùe 930 Kò.còeê @]ôK iWK ejòQò, G[ôeê
@]ôK _KÑû iWK û ùcû\òu cêLýcªòZß Kûkùe MêReûU eûRýe aòKûg\e 10_âZògZ
ejò[ôfû û ù\g R^iõLýûe cûZâ 5 _âZògZ MêReûUùe [ôùf ùjñ ùcûU Rò.Wò._òùe 7.6
_âZògZ, e¯û^úùe 22_âZògZ @õg ejòQò û ùcû\òu gûi^ Kûkùe eûRýe _âcêL gòÌ_Zò
ù\ge aW gòÌ_Zò bûùa aògßùe @ù^KZâ gòÌ ùLûfòaûùe ilc ùjûAQ«ò û Gùa
^òaûðP^ùe aòKûgKê @û]ûeKeò aòùR_ò _ê^½ eûRýùe ieKûe MV^ KeòQò û ùZùa
aòKûge aòùeû]ú RûZò ùjûA_ûeòa ^ûjó, ùfûùK c¤ GjûKê ùLûfû jé\dùe ÊúKûe Keòùa
^ûjó, MêReûU Gjûe ÆÁ _âcûY û
Comments
Post a Comment